Bu kapsamda Türkiye’ye ABD’den gelen ikinci heyetin yansımaları da ortaya çıkmaya başladı. Haziranda STK’lara gönderilen ‘mektuptan’ sonra, bu hafta başında Türkiye’ye gelen ABD heyetinin Türk iş insanlarını ve Ankara’yı yaptırımlar konusunda uyardığı belirtildi.
Ukrayna’daki savaşın uzamasıyla, ABD ve AB’nin Rusya’ya yönelik yaptırımları arttı. Lakin Rusya’ya Türkiye üzerinden yapılan ticaretin hızlanması, Batı’yı kızdırdı. Haziranda STK’lara gönderilen ‘mektuptan’ sonra, artık de ABD hükümetinden ikinci bir heyet evvelki gün Türkiye’ye gelerek Türk iş insanlarını yaptırımlar konusunda uyardı.
Dünya’nın edindiği bilgilere nazaran DEİK’te iş insanlarıyla buluşan heyet, Rus oligarklar ve yüzde 75’i Rus sermayeli olan şirketlerle çalışanlara çeşitli yaptırımlar gelebileceği ikazında bulundu. Heyetin Ankara’yla da temaslarda bulunduğu öğrenildi. Başka yandan, Rusya’ya mal akışını yavaşlatmak için lojistikte Türk TIR’larına yönelik tarife dışı maniler başladı.
RUS ŞİRKETLER PARALEL İTHALAT İÇİN TÜRKİYE’DE TEMSİLCİLİK AÇTI
ABD ve AB’nin ambargolarıyla karşı karşıya kalan Rusya’da, hükümetin mart ayı prestijiyle paralel ithalata müsaade vermesi, Türkiye’yi bu ülkeye yönelik “transit hub”a dönüştürdü. Dünyanın farklı ülkelerinden gelen yükler, ambargo taramasının akabinde Türkiye’nin çeşitli limanlarına boşaltılıyor ve mallar millileştirilmeden reexport süreciyle Rusya’ya gidecek gemilere aktarılıyor. Gümrüklü bölgelerde karayolu taşımaları için de benzeri bir yol kullanılıyor. Birçok Rus şirketi kelam konusu paralel ithalatı gerçekleştirebilmek için Türkiye’de temsilcilikler açtı, firma iştirakine gitti.
Türkiye’de kurulan Rus sermayeli şirket sayısı da bu yılın birinci 8 ayında yıllık bazda 4’e katlandı. Yılın sekiz ayında Türkiye’de 729 Rus sermayeli şirket kuruldu. Türkiye’den Rusya’ya ihracat da hızlandı. TÜİK bilgilerine nazaran; bu yılın 9 ayında Rusya’ya ihracat yüzde 43 artarak 5 milyar doları aştı. Rusya’dan Türkiye’ye ithalat ise yüzde 125’e yakın artarak, 45 milyar doları geçti.
OLİGARKLARLA ÇALIŞAN ŞİRKETLERE YAPTIRIM GELEBİLİR
İki ülke ortasında artan ticaretin yanı sıra Türk ve Rus hükümetleri ortasındaki siyasi alakalar de güçlenince, Batı tekrar Türk iş beşerlerine yönelik ikazlarını artırdı. Ortalarında ABD Maliye Bakanlığı Terör Finansmanı ve Mali Cürümlerden Sorumlu Müsteşar Elizabeth Rosenberg’in de bulunduğu ABD Dışişleri Bakanlığı ve ABD Hazine Bakanlığı temsilcilerinden oluşan bir heyet, bu hafta Türkiye’ye geldi.
Heyet, evvelki gün Dış Ekonomik Münasebetler Kurulu’nda (DEİK) iş insanlarıyla buluştu. Rusya’ya yönelik yaptırımlar konusunda bir sunum yapan heyet, Rus oligarkların şirketleriyle çalışan Türk iş insanlarının yaptırımla karşılaşılabileceği ihtarında bulundu.
Yaptırımlara maruz kalmamak için bilhassa Rusların yüzde 75’ten fazla iştirake sahip olduğu şirketlerle çalışılmaması tavsiye edildi. Sunumun akabinde heyet, Türk iş insanlarının mevzuyla ilgili sorularını yanıtladı. ABD, daha evvel de mektupla ikaz yapmıştı. Başta TÜSİAD olmak üzere çeşitli iş dünyası örgütlerine gönderilen mektupta, Amerikan Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, Türk şirket ve bankalarını Rusya ile çalışmamaları konusunda uyarmıştı.
LOJİSTİK DALI ÜZERİNDEN ZIMNÎ YAPTIRIM
Diğer yandan, Türkiye’nin Rusya’ya yaptırım konusunda zayıf kaldığına inanan Batı, lojistik üzerinde Türkiye’nin ticaretini yavaşlatarak, adeta aba altından sopa gösteriyor. Kimi ihracatçıların, Rusya’ya mal gönderirken bilhassa son günlerde lojistik pürüzlerle karşılaştığı bildirildi. Kimya kesiminde faaliyet gösteren bir iş insanı, “Karşı taraftan bedelini aldığım malı günlerdir Rusya’daki alıcısına gönderemiyorum. Gemi bulamıyorum. Mallar günlerdir depoda bekliyor” dedi.
Bazı armatörlerin, yaptırımlar konusunda risk almamak için bölgeye gitmediği belirtilirken, Türkiye’den Rusya’ya nizamlı sefer yapan yerli armatörlük şirketlerinden Medkon’un Genel Müdürü Mahmut Işık, Rusya’ya giden transit yükleri taşırken ambargonun delinmemesi konusunda büyük bir hassasiyet gösterdiklerini vurgulayarak, “Şirketimizde bu hususla ilgilenen iki avukatımız var. Hasebiyle bu bahiste bir sorun yaşamıyoruz” dedi.
TÜRK TIR’LARININ HUDUTTAN GEÇİŞİ ZORLAŞTI
Karayolunda ise daha büyük külfetler yaşanıyor. Türkiye’nin Gürcistan ve Bulgar hudut kapılarında, bilhassa Rusya’ya gidecek TIR’larda sıkı kontrollerin başladığı, ‘yasaklı’ listesinde olmadığı halde kimi eserlerin geçişine müsaade verilmediği söz ediliyor.
Dünya’nın Memleketler arası Nakliyeciler Derneği (UND) yetkililerinden aldığı bilgiye nazaran, bilhassa Gürcistan’a girişlerde kontrollerin arttığı ve tarife dışı pürüzlerle karşılaşıldığı belirtiliyor. Gürcistan’ın da Rusya’ya yaptırımları gündeme aldığı konuşuluyor. Milletlerarası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) yetkilileri de AB hudut kapılarındaki beklemelerin arttığını lisana getirdi. Bilhassa TIR’ların x-ray aygıtlarından geçme sürecinin eskiye oranla çok daha uzun sürdüğü belirtiliyor. Gürcistan üzerinden Rusya’ya taşıma yapan bir nakliyeci de “Ambargo listesinde olmayan bir eser taşıyoruz. Gürcü yetkililer, ‘Bu ambargo listesinde’ diyor. ‘O vakit listeyi bizimle paylaşın’ diyoruz. Onu da kabul etmiyorlar. Kasıtlı olarak yapıyorlar” açıklamasını yaptı.
Diğer yandan, Türk TIR sürücüleri Schengen vizesi almakta da büyük zorluklar yaşıyor. Birtakım iş dünyası temsilcilerine nazaran Batı, Türk hükümetini direkt karşısına almadan, lojistik kesimi üzerinden baskı kurarak Rusya ile ticareti engelleme yoluna gidiyor.
ABD ÇİN’DEN RUSYA’YA OLAN ÇİZGİSİ KESMEYE ÇALIŞIYORLAR
ABD, Çin’den Rusya’ya yapılan ticareti lojistik maniler üzerinden yavaşlatmaya çalışıyor. Bir yandan armatörlere yönelik baskıyı ve yaptırımları artırırken, başka yandan tren yolu sınırını da çeşitli arıza mazeretleri ile kesmeyi deniyor. Çin’den Rusya’ya yapılan sevkiyatların aktarma noktası olan Kazakistan’da 3 vinçten ikisinin bozulduğu, taşımaların durma noktasına geldiği belirtiliyor. Arızanın kasıtlı olduğuna yönelik argümanlar var.
Diğer yandan, Rus gemilere yeni yaptırımların olacağı gündeme geliyor. Birtakım klas kuruluşları Rus gemilere hizmet vermemeye başladı. Bu hususta birinci adım Lloyd’s Register’dan geldi. Rus Klası da IACS’tan çıkarttıldı. Ayrıyeten AB, aralık ayında Rus petrolüne ambargo başlatmaya hazırlanıyor. Bu kapsamda Rusya’dan ithal edilen petrole tavan fiyat uygulamasının devreye alınması planlanıyor. Tavan fiyatın üzerinde petrol taşıyan armatörlere yaptırım uygulanacağı söz ediliyor. Bu gemilerin sigorta kapsamına alınmayacağı öne sürülüyor.
