Artan maliyetler ve daralan dış taleple rekabette zorlanan giysi ve dokuma sanayicileri, özel kur taleplerini Bakan Nebati’ye iletti.
Ekonomi gazetesinden Yener Karadeniz’in haberine görte rakip ülkelerle rekabette zorlanmaya başlayan giysi sanayii, bu yıl daha fazla hissedilmesi beklenen sakinlik nedeni ile tahlil arayışına girdi. Geçen hafta Hazine ve Maliye Bakanı Nebati ile bir ortaya gelen kesim temsilcileri, ihracatçı için “özel kur” muhafazası talep etti.
Yüksek güç maliyeti ve artan taban fiyat nedeniyle rakip ülkelerle rekabette zorlanmaya başlayan Türkiye hazır giysi ve dokuma kesimi, bu yıl tesiri daha da artması beklenen sakinlik nedeni ile tahlil arayışına girdi.
Bu kapsamda geçen hafta Hazine ve Maliye Bakanı Nebati ile bir ortaya gelen her iki daldan değerli temsilciler, EYT düzenlemesi, taban fiyat ve güç maliyetleri ile ilgili meseleler ve tahlil tekliflerini bakanlık yetkilileriyle paylaştı.
Görüşmede gündeme gelen mevzulardan biri de “özel kur uygulaması” teklifi oldu. Kelam konusu teklife nazaran firmaların ihracat gelirlerinin personellik ve güç maliyetlerine denk gelen yüzde 50’lik kısmının yüksek kurdan faydalanması formunda olacak. Bakanlığın bu mevzuda çalışma yapacağı lisana getirildi. Mevzuyla ilgili gelişmeleri sorduğumuz bakanlık yetkilileri ise yorum yapmak istemedi.
“Enerji maliyetimiz rakiplerin 3 katı”
Toplantıya katılan isimlerden biri İstanbul Dokuma ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz idi. Geçen yılın son haftasında yapılan güç indirimlerinin az da olsa dal için moral olduğunu anlatan Öksüz, “Son indirim ile bizde 20 cent’e gerileyen güç fiyatı, rakip ülkelerde hala 7 cent civarında. Artan minimum fiyat ve EYT düzenlemesi de maliyetlerimizi kıymetli ölçüde artıran öteki gelişmeler. Çalışan başına maliyet yemek ve servis ile birlikte 700 doları geçti.
Türkiye genelde 500 doların üstü maliyeti kaldıramıyor. Tek deva kurların üst yanlışsız hareket etmesi ya da ihracatçıya özel kur uygulanması. Bizim bu türlü de bir teklifimiz oldu. Hazine ve Maliye Bakanımıza ilettik” açıklamasını yaptı. En azından ihracatçının personellik ve güç masrafı ne kadarsa bunun karşılığında özel kur uygulanması gerektiğini tabir eden Öksüz, “Üst hudutlar koyalım. Hammadde esasen küresel fiyatı olan bir emtia. Bizim rekabet gücümüzü yitirdiğimiz alan personellik ve güç sarfiyatları. Bu hususta bir hareket bekliyoruz. Enfl asyonu denetim altına almak için dövizi bu düzeyde tutma konusunda haklı olabilirler elbette fakat ihracatçıyı da yaşatmak lazım. Verimli bir görüşme oldu, değerlendireceklerini, çalışacaklarını söylediler” dedi.
Öte yandan navlunun düşmesi ile Uzakdoğu’nun yine rekabetçi hale geldiğini anlatan Öksüz, “Bizim yakın coğrafya avantajımız var ancak o da bir yere kadar. Daha yüksek fiyata satabiliyoruz fakat bunun da bir sonu var. Bu süreçte personel çıkarma bir ölçü daha artabilir. Bu noktada güç maliyetlerindeki düşüşün devam etmesi önemli” biçiminde konuştu. Verilen bilgilere nazaran halihazırda güç ve işçiliğin maliyetleri içinde yüzde 50 hisse aldığı Türkiye dokumacılık kesiminin rakipleri ortasında yer alan Mısır’da minimum fiyat 150, Özbekistan ve Türkmenistan’da 100 dolar ve Pakistan, Hindistan ve Vietnam’da ise 200-250 dolar civarında seyrediyor.
Miktarda yüzde 20, pahada yüzde 10 daralma bekleniyor
Toplantıya katılan isimler ortasında yer alan Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği Lideri (TGSD) Ramazan Kaya, artan minimum fiyatın getirdiği yükün az da olsa hafifl emesi ismine emekçi başına verilen 250 TL’lik dayanağın en az 1 yıl mühletle 500-750 TL ortasında belirlenmesi gerektiğini lisana getirdi. Önümüzdeki periyodu güçlü bir viraj olarak tanımlayan Kaya, “Bu yıl işlerin daralması nedeniyle işten çıkarmaların artmaması için kısa çalışma ödeneğinin devreye alınmasını talep ettik. EYT düzenlemesi hayata geçti ve birden fazla firma buna karşılık ayırmamıştı. Devlet bunla ilgili bir fon sağlasa da sonuçta firmanın sermayesinden, kasasından çıkacak bir para bu. Şirketler için yük getiriyor. Çalışan yaş ortalamasına bakıldığında EYT kapsamına girenler en bedelli, verimli çalışan yaş aralığı” dedi.
Gündeme gelen bir öteki bahsin da baskılanan kur olduğunu anlatan Kaya, şöyle devam etti: “Dövizde bir hareket beklemeyin bildirisini verdiler. Bu hususta ‘özel kur’ teklifi konuşuldu. Güç ve personellik maliyeti kadar, yapılan ihracat fiyatını da geçmeyecek halde bir özel kur belirleyelim teklifi sunuldu. Çalışalım dediler. Rastgele bir tedbir alınmaması halinde bu yıl ölçüde yüzde 20, pahada yüzde 10 daralma bekliyoruz. Gelişmelere bağlı olarak istihdamda ise yüzde 10 düşüş kaçınılmaz olacak.”
200 BİN EYT’Lİ İÇİN 20 MİLYAR TL’LİK KIDEM YÜKÜ
Ramazan Kaya, EYT düzenlemesinin bölümü zorlayacağı yorumunda bulundu. Hazır giysi ve konfeksiyon kesimlerinde çalışan 1,3 milyonluk istihdamın yüzde 10-15’inin EYT’li olduğunu lisana getiren Kaya, şöyle devam etti: “En az 200 bin EYT’li var. İşlerin daraldığı, ciroların gerilediği, kârlılığın düştüğü bir noktada EYT düzenlemesi kapsamında tekrar sermayede bir çıkış olması fi rmaları daha da zorlayacak. 200 bin çalışanın minimum fiyatla tıpkı kurumda 10 yıl çalıştığı düşünülürse, 200 bin çalışanın dala kıdem tazminat yükü en az 20 milyar TL’yi buluyor.
Ek ödemelere ve maaşa nazaran bu sayı çok daha yüksek düzeylere çıkabiliyor. Toplam maliyet içinde yüzde 35 hisseye sahip olan personellik maliyetinin son artırım ile birlikte yüzde 50 arttığı düşünülürse bu da rakip ülkelere nazaran fi yatların yüzde 15 kıymetli kalması manasına geliyor. Bu fi yatı kabul etmeyen dev alıcılar da alımlarını rakip ülkelere yönlendiriyor.”
EN BÜYÜK MEŞAKKAT KARSIZLIK
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Dal Meclisi Lideri Erdem Fayat, 2022’yi yüzde 5’e yakın ihracat artışı ile kapatan hazır giysi dalında asıl kahrın kârsızlık olduğuna dikkat çekti.
Son çeyrekte ziyanına satışların yaşandığını belirten Fayat, “Bizim maliyetimizin 10 ünite olduğunu varsayarsak bunun yüzde 35’ine yani personellik maliyetimize yeni yıl ile birlikte yüzde 55 artırım geldi. Biz esasen bir ünite kâr sağlayabilen bir bölümüz. Münasebetiyle kur artmayacağı ve fi yatları da değiştiremeyeceğimiz için bu artırım bizim ziyan etmemizi garanti hale getirdi. Onun için bu yıla berbat bir başlangıç yapacağız. Bir evvelki yıla nazaran baz tesiri ile rekor kırdığımız 2021’in birinci 3 ayına nazaran bu çeyrekte yüzde 10-15’e varan oranlarda eksi ihracat yazacağız” dedi. Bununla birlikte kârsızlığın daha büyük bir sorun olduğunu lisana getiren Fayat, “Enerjiye indirim gelmesi güzel ancak yüzde 423 artırımın olduğu son bir yılda yapılan indirim çok manalı değil. Dünyanın kullandığı elektriğin 3 katı değerliye güç kullanıyoruz. Pakistan, Vietnam Hindistan’da ortalama 8 cent olan fi yat, bizde 23-24 cent’i buldu. Şu an 20’ye düşmüştür. Hane halkı doğalgaz kullanım sübvansiyonu da endüstriye yıkılmış durumda. Kurda bir hareketlilik olmadığı takdirde dal ihracatında yüzde 10’dan aşağı bir daralma beklemiyorum. Kur yalnızca emek ağır dalları de değil orta ve yüksek teknoloji şirketlerini de vurmaya başladı” sözlerini kullandı.
ÖZEL KUR UYGULAMASI NEDİR?
Henüz fikir evresinde olan özel kur uygulaması, verilen bilgiye nazaran şöyle işleyecek: Bir şirket 1 milyon dolar ihracat yapıyorsa tavanı 1 milyon dolar olmak üzere en az personellik ve güç maliyeti kadar kısım olan yüzde 50’lik kısım spot kur olan 19,7 TL’den değil de 22-23 TL’den bozdurulabilecek.
