Hilal SARI
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) para siyaseti kararlarını veren Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) üyelerinin faiz ve işsizliğe yönelik öngörülerinin yer aldığı dot plot grafiğinde iddiaların yükselmesi, doların global piyasalardaki hakimiyetine güç kattı. Yatırım bankalarının Fed’in nerede duracağına ait beklentileri de güncellenen dotplot grafiğine paralel yükseldi. FOMC üyeleri Fed’in siyaset faizini bu yıl sonunda yüzde 4,4 seviyesine kadar yükseltmesini, enfl asyonla gayrette yolun uzun olacağını ve faizlerin 2023 sonu itibariyle de yüzde 4,6’ya yükseleceğini öngörüyor.
Küresel ekonomik görünüm, Ukrayna Savaşı’nın Euro Bölgesi ve Avrupa’da gerçek ekonomiyi resesyona sokması ve gelişmekte olan iktisatların ABD faizlerinin artmasına karşı kırılganlaşmasıyla doları güçlendiriyor. Dolar endeksi artık 110’un da üzerinde yerini sağlamlaştırıyor ve 20 yılın yeni tepesi olan 111,814 seviyesine kadar çıktı. HSBC, Morgan Stanley, ING, Danske, Societe Generale, dolarda güçlü seyrin devam edeceğini öngören birçok finans kuruluşundan kimileri. Bank of America (BofA) kasım ve aralıkta 75 ve 50 bps artırım ve 2023’ün başında iki tane daha 25 bps’lik artırım öngörerek, maksat faiz aralığının yüzde 4,75 – 5 seviyesine çıkmasını bekliyor. Goldman Sachs ekonomistleri de faiz beklentilerini yükseldi ve Fed’in faizi yüzde 5,25 seviyesine kadar yükseltmesini öngörüyorlar.
“Faizin yüzde 5’e çıkması 2 milyon ek işsizlik demek”
Fed’in fiyat istikrarı dışındaki öteki gayesi işsizliğe ait öngörüler de yükseldi ve mevcut yüzde 3,7 seviyesinden yüzde 4,4’e çıkması bekleniyor. Fed Lideri Jerome Powell’in de işaret ettiği üzere, acısız ve yumuşak bir iniş ihtimali zorlaşıyor. Societe Generale ekonomistleri 2024’ün başında ABD için ‘hafif bir resesyon’ öngörüyor. Bloomberg’in ABD başekonomisti Anna Wong da “faizin yüzde 4,5’e çıkmasının 1,7 milyon istihdamı yok edeceğini, yüzde 5’e ulaşmasının 2 milyon ek işsizlik manasına geleceğini” söylüyor. Pier Sandler & Co’dan Roberto Perli ise “İşsizlikte yarım puanlık bir artış yalnızca resesyon periyotlarında görüldü” diyerek, ABD’de bir resesyona işaret ediyor.
BoE’den 7. faiz artırımı
İngiltere Merkez Bankası da (BoE) resesyon risklerine karşın ucuz para devrini sonlandırmak gerektiğini düşünen merkez bankalarının başında geliyor. Banka 7 sefer ardarda gerçekleştirdiği faiz artırımlarıyla siyaset faizini yüzde 2,25’e çıkardı. Perşembe günü 4’e karşı 5 oyla 50 bps faiz artırımı gerçekleştiren banka böylelikle siyaset faizini 2008’den bu yana en yüksek seviyeye çıkardı. Sterlin bu şahin adımla dolar karşısında yüzde 0,30 güçlenerek gün içinde 1,1363 seviyesine kadar çıktı. TSİ 14:40 itibariyle sterlin/dolar paritesi 1,13 seviyesinden süreç gördü. BoE daha evvel yüzde 13 olarak açıkladığı enflasyon tepe öngörüsünü yüzde 11’e düşürdü ve yeni Başbakan Liz Truss’un güç dayanak paketi sayesinde derin bir resesyondan kaçınılabileceğine işaret etti. Societe Generale sterlin de zayıf seyrin süreceğini 1,10 seviyesinin izlenecek direnç noktası olduğunu aktarıyor.
İsviçre de negatif faizden çıktı
İsviçre Merkez Bankası da (SNB) perşembe günü son 15 yıldır ikinci sefer faiz artırımına giderek negatif faiz devrini sonlandırdı. Banka faizi uzun bir müddettir eksi yüzde 0,75 seviyesinde tutuyordu. Banka faiz artırımlarının fiyat istikrarını sağlamak gayesiyle devam edebileceğinin de sinyalini verdi. SNB İsviçre frangının ‘aşırı değerlenmesini’ engellemek için foreks müdahalesi de yapılacağını söyledi.
Sıkılaşmaya mola verenler var
Norveç Merkez Bankası da 50 bps artırım yaptı ve siyaset faizini yüzde 2,25’e çıkardı lakin banka ‘sıkılaşma döngüsünde sona gelmiş olabileceğinin’ sinyalini verdi. Brezilya Merkez Bankası da 12 toplantıda faiz artırdıktan sonra son toplantısında faizi yüzde 13,75’te sabit tuttu.
“Parite 0,98’in de altına düşecek”
Euro/dolar paritesi de Fed sonrası kayıplı seyirde ve parite Aralık 2002’den bu yana görmediği 0,98069 seviyesine kadar geriledi. Dotplot grafi ğinde enfl asyona ve faize ait öngörülerin yükselmesi ve Ukrayna Savaşı’nda tansiyonun tırmanmasıyla paritenin perşembe günü çıkabildiği en yüksek seviye 0,99 oldu. Almanya’da iflasların arttığı haberleri ve hükümetin devlete ilişkin güç şirketlerinin ayakta kalabilmesi için finansal takviyeler açıklamaya hazırlanması parite için aşağı istikametli baskı yapan gelişmeler. Credit Suisse paritenin 0,96-0,95 seviyelerine kadar inebileceği görüşünde. Societe Generale paritede bir sonraki değerli direnç noktasının 0,95 seviyesi olduğunu aktarıyor.
Gelişen dünyada merkezler Fed’e yetişmeye çalışıyor
Sadece Fed, ECB ve BoE değil dünya genelinde birçok merkez bankası enflasyonla çaba için sıkılaşma döngüsüne girmiş durumda. Moğolistan 5 yılın doruğundaki enfl asyon nedeniyle faizi 5 yılın doruğuna çıkardı. Filipinler bu yıl 5. faiz artırımını gerçekleştirdi ve Merkez Bankası Lideri Felipe Medalla “Enflasyonun gayeye dönmesi için ne gerekirse yapacaklarını” söyledi. Tayvan bu yılın 3. faiz artışını yaptı ve 2022 için büyüme öngörüsünü 3. kere düşürdü. Endonezya beklentilerin de üzerinde bir faiz artışıyla rupisini istikrara kavuşturmaya çalıştı. 50 bps ile 4 yılın en yüksek faiz artırımını yaptı ve 7 günlük zıt repo faizini yüzde 4,25’e yükseltti. Hedefl eri 2023’ün ikinci yarısında enflasyonu maksat aralığa (yüzde 2-4) döndürebilmek. Vietnam, para ünitesi tarihi tabanları gördükten sonra gösterge faizini 100 bps yükseltti – Merkez Bankası’na faiz yükseltmesi iletisi Başbakan Oham Minh Chinh’ten geldi. Fed sonrası Hint Rupisi’nde de dolar karşısında tarihi tabanlar görüldü. Dolar/rupi 80,86 seviyesine kadar yükseldi ve rupideki bedel kaybının merkezin müdahalesiyle durduğunu öne süren traderlar var. Güney Afrika Merkez Bankası da siyaset faizini 75 baz puan artırarak yüzde6,25’e çıkardı.
