128 milyar iki yılda giderken bu kere bir yılda ‘buharlaşma’ dikkat çekti. Piyasaya sürülen paranın ‘dost ülkelerden’ sağlandığı belirtilerek ‘Şimdi durum daha vahim’ yorumları yapıldı.
Hükümetin ‘rezervi sat doları tut’ anlayışı üzerine bina ettiği sistem çıkmazda… Kur müdafaasıyla milletin cebine binen yük artarken bunun üstüne kuru frenlemek uğruna rezerv buharlaştırılmaya devam ediliyor. 2019 seçimleri öncesi başlayan süreçte Merkez Bankası’nın kasasındaki 128 milyarın satılması doların rekorunu engelleyemedi. Buna karşın sonuç vermeyen prosedürde bu sefer borç parayla ısrar ediliyor.
FAİZDE İNDİRİM DÖNGÜSÜ BAŞLADI PİYASAYA DOLAR SÜRME ATILIMI ARTTI
Bankacılık uzmanları, hükümetin ‘Dost ülkelerden alınan paralar’ telaffuzuna işaret etti. Dövizin denetim altında tutulması emeliyle yılbaşından bu yana elde edilen 100 milyar doların satıldığı ileri sürüldü. Reuters’ın haberine nazaran, piyasaya müdahaleler faizde indirim döngüsünün tekrar başladığı son iki aylık süreçte arttı. Eylülde piyasaya müdahale 15 milyar düzeyine çıkarken bu sayı ekimde 10 milyar oldu.
Merkez Bankası geçtiğimiz yıllarda kuru tutabilmek için 2 yıllık süreçte 128 milyar dolarlık satış yapmış buna karşın kur 5 lira düzeyinden 8 liraları aşmıştı. Şu an 19 liraya yaklaşan dolar sonrasında 128 milyar dolarlık satıştan ders almayan iktisat idaresinin artık 100 milyar dolarlık satış daha yaptığı sav edildi. Bloomberg ekonomistleri satışın son 2 ayda faiz indirimleriyle hızlandığını söyledi.
Uzun bir müddettir yatay bir seyir izleyen dolar/TL’de tepedeki hacim sürüyor. Yaşanan doruklar sonrasında Merkez Bankası’nın hala art kapıdan döviz satışı argümanları sürerken, artık de 100 milyar doların satıldığı kestirim edildi. Yaklaşık 3 yıl evvel satılan 128 milyar dolar sonrasında kur yalnızca frenlenmişti. Gelecek Partili ekonomist Kerim Rota’nın o periyotta bahsettiğine nazaran, 128 milyar dolarlık TCMB döviz rezerv satışına Mart 2019’da mahallî seçimler öncesi başladı.
Döviz rezervlerinin satışı 2020 Kasım’da periyodun Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın istifası ve periyodun TCMB Lideri Murat Uysal’ın vazifeden alınması ile sona erdi. Yani bu tabloda 128 milyar doların yakılması 2 sene sürdü. 2019’un başlarında 5 lira düzeylerinde olan kur, 2020 sonunda 8 liranın üzerine çıkmıştı. Uzmanlar o süreçte ‘128 milyar doların harcanmaması durumunda neler yaşanacağını kestirim bile edemiyoruz’ yorumunu yapmışlardı. Uzmanlar, MB’nin 2022’de kuru frenlemek için 100 milyar dolar sattığını kaydetti. 128 milyar iki yılda giderken bu defa bir yılda ‘buharlaşma’ dikkat çekti. Piyasaya sürülen paranın ‘dost ülkelerden’ sağlandığı belirtilerek ‘Şimdi durum daha vahim’ yorumları yapıldı.
Reuters’a konuşan bankacıların hesabına nazaran Merkez Bankası, ‘yeni yöntemlerle’ yılbaşından beri elde ettiği 100 milyar dolar, rezervlere dahil edilmeden arz olarak piyasaya geri satıldı. Bloomberg’e göreyse müdahale ölçüsü 98 milyar dolar. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın iktisat koltuğunda oturduğu periyottan bu yana dolardaki yükselişi durdurmak için piyasaya müdahale ediliyor. Albayrak devrinden sonra başta CHP olmak üzere muhalefet partileri, MB’nin döviz rezervlerinden 128 milyar doların satıldığını ve bu ölçünün nereye gittiğinin bilinmediğini tez etmeye başlamıştı. Devam eden satışlar, tekrar doları durdurmak için devreye sokulan kur muhafazalı mevduatla da sürdü.
FAİZ İNDİRİMLERİ MÜDAHALEYİ ARTTIRDI
Bloomberg Türkiye ve İsveç Ekonomisti Selva Baziki toplumsal medya üzerinden tablo paylaşarak şu yorumu yaptı: “TCMB’nin Ocak-Ekim ortası döviz piyasalarına 98 milyar dolara kadar müdahale ettiğini kestirim ediyoruz. Bu ayda yaklaşık 10 milyar dolar demek. Son iki ayda faiz indirimlerinin akabinde müdahalelerin sürat kazandığını görüyoruz. Varsayımlarımız, yaklaşık 2 milyar dolarlık gerçek bir değişikliğe karşılık, rezervlerde 100 milyar dolarlık beklenen bir değişiklik olduğunu gösteriyor. TCMB’nin müdahalesini beklenen ve gerçekleşen değişimler ortasındaki farkın 98 milyar dolara ulaşması olarak kabul ediyoruz.”
SON İKİ AYDA TRAFİK ARTTI
Bloomberg’in haberine nazaran Merkez Bankası 2022’de döviz kuru piyasalarına 98 milyar dolar büyüklüğünde müdahale etti. Piyasaya müdahaleler faizlerin ortanın akabinde tekrar indirilmeye başladığı son iki ayda arttı. Paylaşılan grafiğe nazaran, Merkez Bankası eylülde piyasalara 15 milyar dolarlık müdahalede bulunurken ekimde bu sayı 10 milyar dolarda ‘kaldı.’
SWAP HARİÇ REZERV 55 MİLYAR DOLAR
Ayrıca birçok kaynak döviz piyasasını yapay olarak dengelemenin sürdürülemez olduğunu belirtiyor. Önümüzdeki aylarda oluşabilecek yüksek güç faturasının esasen olumsuz bir durumda olan ticaret istikrarını daha fazla bozabileceği ikazları yapılıyor.
Tellimer Research’ten kıdemli ekonomisti Patrick Curran “Türkiye şimdilik liralaşma siyasetleriyle yönetim etmeye devam edebilir. Lakin ödemeler istikrarı istikrarının ne kadar süreceği belirsiz” diye konuştu.
Reuters, Türkiye’de enflasyonun yüzde 85’i geçtiği ve TL’nin dolar karşısında geçen sene yüzde 44 bedel kaybettiğini kaydetti TL’nin dolar karşısındaki bu yılki kıymet kaybı ise yüzde 29 oldu. Lakin ağustos ortasından itibaren TL’nin kaybı sırf yüzde 3 olarak gerçekleşti. Merkez Bankası’nın swap harici net rezervleri ise 55 milyar dolar ekside.
‘TÜRK HALKININ EVİNDE’ DENİLMİŞTİ
AK Parti Genel Lider Yardımcısı Nurettin Canikli o devirde muhalefetin ‘128 milyar dolar nerede’ sorusuna toplumsal medya hesabından 20 hususla cevap vermişti. Canikli’nin açıklamasının akabinde CHP vilayet ve ilçe başkanlıklarına asılan pankartların indirilmesi için gece yarısı operasyon yapılmıştı.
Canikli “128 milyar doların 36 milyar doları ile altın ithal edilmiştir ve bu altınlar Cumhuriyet Altını, bilezik ve gibisi yatırım aracı olarak Türk halkının evindedir. 75 milyar doları Türkiye’deki bankalarda gerçek ve hükmî bireylerin hesaplarında durmaktadır.
Özel dal 43 milyar dolarlık yurtdışına olan döviz borcunu ödemiş. Yabancı portföy yatırımcı 12 milyar dolar satın alarak yurtdışına çıkarmıştır” açıklamasını yaptı.
Karar.com
