Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım İştiraki Derneği (GYODER) Lideri Feyzullah Yetgin, mevcut satış grafiğiyle bitmiş ve üretimi süren konut stokunun iki yıl içerisinde eriyeceğini belirterek, “Sektörün üretim noktasında tekrar hareketleneceğini düşünüyorum. İki yıl sonrası için karamsar bir fotoğraf hayal etmiyorum. Gayrimenkulde tekrar eski günlere döneceğiz.” dedi.
GYODER’in 20. kuruluş yıl dönümü kapsamında, dernek lideri Feyzullah Yetgin ve lider yardımcıları Ersun Bayraktaroğlu, Neşecan Cazip, Prof. Dr. Gürsel Öngören ile genel sekreter Murat Berberoğlu’nun iştirakiyle gerçekleşen basın toplantısında bölüm ve GYODER ile ilgili son gelişmeler gazetecilerle paylaşıldı.
Toplantıda konuşan Yetgin, gayrimenkul dalının kıymetli sıkıntılarının bulunduğunu kaydederek, bu meselelerin başında da “finansman”ın geldiğini, üyelerle yaptıkları istişarelerde “finansman/kredi bulmada yaşanan zorluk”, “iç talepte oluşan daralma sonucu satışlarda yaşanan önemli düşüşler ve fiyatlar”, “değerleme raporlarında yaşanan standart dışı uygulamalar” üzere meselelerin öne çıktığını söyledi.
Öncelikle bu problemlerin üzerine gideceklerini lisana getiren Yetgin, tahlil için çalıştıklarını, şu an sıkıntı bir periyottan geçildiğini, bu sürecin, “ders alma ve daha çok çalışarak geleceğe hazırlanma” devri olduğunu bildirdi.
Yetgin, GYODER’in 20 yıl boyunca bölüme sağladığı katkılardan bahsederek, gelecek periyotta, “sektörün sürdürülebilir bir yapıya kavuşması, şeffaflaşması, kurumsallaşması, etik kodların belirlenmesi, standardizasyon, mevzuat düzenlemeleri, iş birlikleri, gayrimenkul finansmanında çeşitlilik ve Anadolu’ya açılma” üzere faaliyetlere odaklanacaklarını anlattı.
Kamu kurumları ve mahallî idarelerle sürdürülen iş birliklerini daha da geliştireceklerini aktaran Yetgin, gayrimenkul kesiminin büyümesine, gelişmesine ve ülkenin daha güçlü bir iktisada sahip olmasına katkı sağlamayı vazife edindiklerini söyledi.
“Sektör konut üretip satmakla büyümez”
Feyzullah Yetgin, gayrimenkul dalında sağlıklı büyüme için, eser ve finansman çeşitliliğinin gerektiğinin altını çizerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sermaye piyasasında bölüm için yeni bir finansal kaynak olarak gayrimenkul sertifikası, gayrimenkul yatırım fonları ve GYO’lar daha aktif bir biçimde kıymetlendirmeli, bölümün muhtaçlık duyduğu yabancı fonların Türkiye’ye gelmesinin yolunu açmalıyız. Birebir vakitte İpotekli Finansman Merkezi ve konut kredilerinin seküritize edilmesi gerekli. Sadece konut üretip satmakla gayrimenkul kesimini büyütmemiz mümkün değil. Gayrimenkul finansmanında çeşitlendirmeyi bir an evvel hayata geçirmeliyiz.”
Yetgin, konuta talebin biriktiğini ve konut alımının ertelendiğini belirterek, şu anda mevduat faizinin çok cazip olduğunu, lakin bu devrin geçeceğini söyledi.
Sektörde uzun müddettir artırım olmadığını, maliyetlerin satış fiyatlarına yansıtılmadığını lisana getiren Yetgin, lakin bunun sürdürülebilir olmadığını, konut almak için en uygun vaktin içinde bulunduklarını anlattı.
“Gayrimenkulde eski günlere yine döneceğiz”
GYODER Lideri Yetgin, yeni inşaat ruhsatlarında yüzde 50-60 azalma olduğunu kaydederek, şu tabirleri kullandı:
“Geçtiğimiz yıllarda Türkiye’de yıllık yaklaşık 1 milyon 400 bin konut el değiştiriyordu. Her ne kadar yeni alınan ruhsat sayısında ve satılan konut adedinde gerileme yaşansa da gayrimenkul gereksinimi, nüfus artış oranıyla yükseliyor. Halihazırda birinci 5 aydaki ortalamayla yıl sonu satış adedinin bir milyonu bulmasını bekliyoruz. Yıllık yaklaşık 900 bin adet konut satışına ulaşılmasıyla, bitmiş konut stoku bir yılda, inşa halindeki konut stoku da 2 yılda eriyecektir. Halihazırda mevcut stoklar güç da olsa nakde dönüyor. Bu tempoda frene basarsak teorik olarak bir sıkışıklık yaşanması mümkün. Lakin piyasanın vakitle hareketleneceğini düşünüyorum.”
Yetgin, Türkiye olarak kriz ortamlarına alıştıklarını ve bağışıklık sistemlerinin kuvvetli olduğunu belirterek, “İki yıl içerisinde mevcut stokların biteceğini lakin bölümün üretim noktasında tekrar hareketleneceğini düşünüyorum. İki yıl sonrası için karamsar bir fotoğraf hayal etmiyorum. Kâfi ki bu süreçte konut ödevleri yapılsın. Gayrimenkulde yine eski günlere döneceğiz.” dedi.
Yıl sonu konut satış beklentisine dair Yetgin, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Şu anda ortalama ayda 84 bin konut satılıyor. Mayıs prestijiyle toplam sayı 425 bin civarında. Beklenti içerisinde olduğumuz enflasyonda ve konut faizlerindeki düşüşle birlikte son çeyrekte hareketlilik yaşanacağını düşünüyoruz. Fakat şu anki ortalamayla dahi yıl sonunda bir milyon konut satışını yakalarız. Bilhassa faizlerde vatandaşların beklentisini karşılayacak bir düşüşle hareketlilik anında başlar.”
“Artık ‘ne yapsam satarım’ periyodu bitti”
Feyzullah Yetgin, konut kredi piyasasının menkulleştirilmesi ve derinleştirilmesinin sağlıklı bir konut siyaseti için gerekli olduğunu kaydederek, dalda önemli değişikliklerin yaşandığını anlattı.
Artık her önüne gelenin müteahhit olamayacağını, hükümetin hayata geçirdiği bu ve gibisi uygulamaların yerinde olduğunu lisana getiren Yetgin, ayrıyeten üreticiler açısından da sürecin herkese bir şeyler öğrettiğini bildirdi.
“Gayrimenkul kesiminde artık ‘ne yapsam satarım’ periyodu bitti. Daha ölçülebilir, regüle bir piyasa üzerinden, arz tarafı da talep tarafı da farklı bir noktaya geldi.” diyen Yetgin, şu tabirleri kullandı:
“Ölçülebilir bir sistem kurulması, yani Türkiye’deki gayrimenkul piyasasının istatistiklerinin sağlanması, buna nazaran merkezi ve mahallî otoritenin yeni işlerle ilgili imar planları ve ruhsat konusunda daha da bilinçlendiği, mevzuata bağlı denetimli bir piyasa olması lazım. Biz GYODER olarak bu bahisler üzerinde de çalışıp kesime tahlil için takviye olacağız. Raporlayacağız, anlatacağız, bu data sürece, istatistik konusunu kesime kazandıracağız.”
Yetgin, imar artışına dayalı bir paylaşımla kentsel dönüşüm uygulamasının sona ermesi gerektiğini belirterek, binaları dönüştürürken kent planlama nosyonunun olmazsa olmaz olduğunu vurguladı.
Kentsel dönüşümün kıymetinden bahseden Yetgin, hem yüklenicilerin hem vatandaşların mağduriyetinin önüne geçilmesinin amaçlandığı yeni düzenlemelerin, dönüşümü hızlandıracağına inandığını bildirdi.
