Ekonomi alanında değerli düzenlemeler içeren Gelir Vergisi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’nin 1 ile 17. unsurlarını kapsayan 1. kısmı, TBMM Genel Konseyinde kabul edildi.
Teklif, kent içi yolcu nakliyatı yapan ve hasılatlarının tamamını elektronik fiyat toplama sistemiyle elde eden mükelleflerin talep etmeleri halinde gelir ve kurumlar vergisinin hesaplanmasında temel olan yararın tespitinde yeni formül getiriliyor. Gelir ve masrafları karşılaştırma yerine, bu mükelleflerin elde ettiği hasılatın yüzde 10’u çıkar kabul edilerek, gelir ya da kurumlar vergisi oranları uygulanacak.
Kazançları bu halde tespit edilenlerin, bu faaliyetlerine ait masraf yahut maliyetleri, vergiye tabi başka çıkar yahut iratlarının tespitinde dikkate alınmayacak. 2 yıl geçmedikçe bu yoldan çıkılamayacak.
Bir takvim yılı içinde iki kere ceza kesilen mükellefler, cezanın kesildiği ve takip eden iki takvim yılına ilişkin çıkarları için bu kararlardan yararlanamayacak.
Bu kararlar, kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacak.
Cumhurbaşkanı, yüzde 10 oranını iki katına kadar artırmaya, yarısına kadar indirmeye, yasal oranına getirmeye yetkili olacak.
Varlık Barışı uzatılıyor
Teklif, Varlık Barışı mühletini yıl sonuna kadar uzatıyor.
Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul değer ve öteki sermaye piyasası araçlarını, 31 Aralık 2019’a kadar Türkiye’deki banka yahut aracı kuruma bildiren gerçek ve hükmî şahıslar, bunları serbestçe tasarruf edebilecek.
Banka ve aracı kurumlar, kendilerine bildirilen varlıklara ait yüzde 1 oranında hesapladıkları vergiyi, vergi dairesine beyan edecek, birebir müddette ödeyecekler. Bu varlıklar, yurt dışında bulunan banka yahut finansal kurumlardan kullanılan, yasal defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31 Aralık 2019’a kadar kapatılmasında kullanılabilecek.
Kanuni defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul değer ve başka sermaye piyasası araçlarının, teklifin yasalaşmasından evvel Türkiye’ye getirilerek karşılanmış olması halinde, bu avansların defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla düzenlemeden yararlanılacak.
Defter tutan mükellefler, Türkiye’ye getirilen varlıklarını, periyot karının tespitinde dikkate almaksızın işletmelerine dahil edebilecekleri üzere birebir varlıkları vergiye tabi yararın ve kurumlar için dağıtılabilir yararın tespitinde dikkate almaksızın işletmelerinden çekebilecekler.
Kanuni defter kayıtlarında yer almayan varlıklar
Gelir yahut kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye’de bulunan lakin yasal defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul değer ve öteki sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar için de 31 Aralık 2019’a kadar beyan müddeti tanındı.
Vergi dairelerine beyan edilecek bu varlıklar, tıpkı tarihe kadar periyot karının tespitinde dikkate alınmaksızın yasal defterlere kaydedilebilecek. Bu takdirde, kelam konusu varlıklar vergiye tabi çıkarın ve kurumlar için dağıtılabilir karın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek.
Beyan edilen taşınmazların tıpkı sermaye olarak konulmak suretiyle işletme kayıtlarına alınması halinde, sermaye artırım kararının beyan tarihi prestijiyle alınmış olması ve ticaret siciline tescil edilmesi kaydıyla bu uygulamadan yararlanılabilecek.
Vergi incelemesi yapılmayacak
Vergi dairelerine beyan edilen varlıkların kıymeti üzerinden yüzde 1 oranında vergi alınacak. Vergi, masraf yazılamayacak, öteki bir vergiden mahsup edilemeyecek, Türkiye’ye getirilen yahut yasal defterlere kaydedilen varlıkların elden çıkarılmasından doğan ziyanlar, gelir yahut kurumlar vergisi uygulaması bakımından sarfiyat yahut indirim olarak kabul edilmeyecek.
Bildirilen yahut beyan edilen varlıklar nedeniyle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacak.
Bu karardan yararlanılabilmesi için bildirilen yahut beyan edilen fiyatlara ait vergi vadesinde ödenecek, varlıklar bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirilecek yahut Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilecek.
Cumhurbaşkanı, bu düzenlemedeki müddetleri, bitim tarihlerinden itibaren 6 aya kadar uzatabilecek.
Merkez Bankası düzenlemeleri
Teklifle, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının temel vazife ve yetkilerinde de değişiklik yapılıyor. Bir para siyaseti aracı olan zarurî karşılıkların aktifliğini artırmak üzere, bankaların ve Merkez Bankasınca uygun görülecek başka mali kuruluşların bilanço içi yahut dışı uygun görülen kalemlerinde meydana gelen değişikliklerin, sıkça farklılaşan piyasa şartlarına nazaran mecburî karşılığa tabi tutulması mümkün hale getiriliyor.
Buna nazaran Merkez Bankası, zarurî karşılıkları belirlerken bilanço içi ve dışı ögeleri da dikkate alacak.
Banka talepleri gerçek vakitli ve anlık karşılanacak. Bu taleplerin karşılanması için bankaca kurum ve kuruluşların bilgi süreç sistemlerine erişim sistemleri kurulabilecek.
Bankalar ve elektronik ödeme araçlarını çıkaran kuruluşlar dahil olmak üzere bankaca uygun görülecek öbür mali kuruluşlar, banka nezdinde açılacak hesaplarda “yükümlülükleri temel alınarak” nakden mecburî karşılık tesis ederken teklifle, “hesaplarda bilanço içi yahut bilanço dışı uygun görülen kalemlerini temel alarak” bunu yapacaklar.
Zorunlu karşılığa tabi bilanço içi yahut bilanço dışı uygun görülen kalemlerin kapsamı, zarurî karşılıkların oranı, tesis müddeti ve tesis edilen karşılıklara gerektiğinde ödenecek faiz oranı, mevduat yahut iştirak fonlarından harikulâde çekilişler ve birleşme, zaman, bölünme hallerinde yapılacak süreçler de dahil olmak üzere uygulamaya yönelik her türlü yöntem ve temel, bankaca belirlenecek.
“Belirtilen bu kuruluşların taahhütlerine karşı bulunduracakları genel disponibilitenin nitelik ve oranının, gerektiğinde bankaca tespit edileceğine” dair kararda yer alan “taahhüt” ibaresi de teklifle çıkarılıyor.
İhtiyat akçesi
Merkez Bankasının yıllık safi karının yüzde 20’sinin ihtiyat akçesine ayrılacağına yönelik karar kaldırılıyor.
Hisse senetlerinin nominal bedelleri üzerinden yüzde 6 oranında birinci kar payı hissedarlara dağıtılmaya devam edilecek. Bunun ödenmesinden sonra kalan ölçünün yüzde 10’u, “fevkalade ihtiyat akçesi” yerine, ihtiyat akçesine aktarılacak.
Son yıl karından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kara katılarak dağıtılabilecek.
Bu hususun yürürlüğe girdiği tarihe kadar ayrılmış bulunan ihtiyat akçelerinin tamamı, birikmiş olağanüstü ihtiyat akçelerinin ise son yılın karından ayrılan kısmı hariç tamamı Genel Şura kararı aranmaksızın Hazineye verilecek.
Geçen yıl birtakım üniversitelerin bölünmesiyle kurulan üniversitelere devredilen bina ve tesislerin bulunduğu taşınmazlardan, hala bu bina ve tesislerin eski maliki üniversitelerin mülkiyetindeki taşınmazlar, talepleri halinde YÖK’ün onayıyla bu üniversitelere devredilebilecek. Kurulan üniversitelere bağlanan ünitelerin hangi bina, tesis ve taşınmazları kapsadığı konusundaki tereddütleri YÖK giderecek.
Finansal zahmet içinde bulunan firmalara, geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkan sağlamak maksadıyla yapılacak çerçeve mutabakat kapsamında birtakım teşvikler verilecek, borçları yine yapılandırılacak.
Gelir Vergisi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi’nin, TBMM Genel Heyetinde kabul edilen 1. kısmına nazaran, yurt dışında çalışan Türk vatandaşları ile yurt dışında çalışmaktayken yahut yurda kesin dönüşten sonra ölenlerin Türk vatandaşı olan hak sahipleri, SGK’ya başvurarak, Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Müddetlerinin Toplumsal Güvenlikleri Bakımından Kıymetlendirilmesi Hakkında Kanun’daki haklardan yararlanabilecek.
Teklifle, yurt dışı borçlanmasında prim oranı yüzde 32’den yüzde 45’e çıkarılacak. Borçlanılan müddetler, kısmi aylığın statüsü ile tam aylığın statüsünün farklı olmasına neden olabileceği için tam aylığın bağlanacağı statü ve bağlayacak toplumsal güvenlik kuruluşu da belirlenecek.
Kısmi aylık bağlanmış olanlar dahil hususun yürürlük tarihinden evvel yurt dışında geçen müddetlerini borçlanma talebinde bulunanlardan tahakkuk ettirilen borçlarını yasal mühleti içinde ödeyenler için sigortalılık müddetlerinin hangi statüde değerlendirileceği ve borç fiyatının tespitinde evvelki kararlar temel alınacak.
Mevcut bir soruşturma kapsamında bulunan yahut el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilen kara ulaşım araçları için 31 Aralık 2019’a kadar ilgili gümrük yönetimine başvurulması ve taşıtın birinci ediniminde ödenmesi gereken ÖTV’nin yüzde 25’ine tekabül eden fiyatın 1 ay içinde ödenmesi halinde, el konulan araç sahibine iade edilecek.
ÖTV oranı, hususun yürürlüğe girdiği tarihten evvel birinci edinimi gerçekleşmiş ulaşım araçlarının el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı verilmesi gereken fiilin gümrük yönetimince tespit edilmesinden evvel ve 1 ay içerisinde bizatihi bildirilmesi durumunda yüzde 15 olarak uygulanacak. Bu süreyi, Cumhurbaşkanı 6 aya kadar uzatabilecek.
İadesi talep edilen ulaşım araçlarının korumasına ait masraflar, araç sahibince ödenecek. Tasfiyesi tamamlanmış ulaşım araçları için müracaatlar kabul edilmeyecek.
Yenilenebilir Güç Kaynakları (YEK) Destekleme sisteminde öngörülen mühletler, ilgili kanun ve biyokütle tarifine eklenen kaynaklar için üretim tesisinin YEK Destekleme düzeneğine dahil edildiği tarihten itibaren başlayacak.
Bankalar, kredilerle ilgili doğmuş yahut doğması mümkün ziyanların karşılanması için kâfi seviyede karşılık ayıracak. Bankalar, kredilerin kalitesine ve sınıflandırılmasına, garantilerin ve teminatların alınmasına, bunların bedelinin ve güvenirliğinin ölçülmesine, takibe alınan kredilerin izlenmesi ve Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına nazaran kayıttan düşürülmesine, kredilerin tekrar yapılandırılması dahil geri ödenmelerine ait siyasetleri oluşturmak ve uygulamak, bunları gözden geçirmek, tüm bu konuları icra edebilecek gerekli yapıları tesis etmek ve işletmek zorunda olacak.
Krediler ile ilgili olarak ayrılan özel karşılıkların tamamı ayrıldıkları yılda kurumlar vergisi matrahının tespitinde sarfiyat olarak kabul edilecek.
Özel karşılık ayrıldıktan sonra tahsil imkanı kalmaması nedeniyle kayıttan düşülen krediler, Vergi Tarz Kanunu’nun ilgili unsuru kararları kapsamında kıymetsiz alacak sayılacak.
Firmalara ödeme kolaylığı
Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketleri ile başka finansal kuruluşlarla kredi ilgisinde bulunan ve BDDK’ca çıkarılan yönetmeliğe nazaran hazırlanan Çerçeve Mutabakatlarda belirlenen borçlular, bu kuruluşlar tarafından kullandırılmış olan kredilere ait olarak alınacak önlemlerle, geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkan verilmesini sağlamak maksadıyla dahil oldukları risk kümesindeki öteki borçlularla bir bütün olarak yahut kısmen yine yapılandırmaya tabi tutulabilecek.
Bu husus uyarınca yapılacak finansal yine yapılandırmalara ait metot ve asıllar yönetmelik kararları çerçevesinde hazırlanan Çerçeve Muahedeler ile belirlenecek. Bu kararlar, 2 yıl mühletle uygulanacak. Süreyi 2 yıl daha uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Finansal yine yapılandırma kapsamına alınacak borçluların mali durumlarının tespit edilmesi ve bu kapsamda borçlarının yine yapılandırılması sonucunda borçlarını geri ödeme kabiliyeti kazanacağına kanaat getirilmesi kural olacak. Borçlarını geri ödeme kabiliyeti kazanamayacağına kanaat getirilen borçlular, finansal tekrar yapılandırma kapsamına alınmayacak.
Finansal tekrar yapılandırma kapsamına alınacak borçluların mali durumunun tespiti ve finansal yine yapılandırmanın uygulanabilirliğine ait kıymetlendirme, bağımsız kontrol kuruluşlarına, Çerçeve Mutabakatları kapsamında belirlenecek kâfi bilgi ve uzmanlığa sahip kuruluşlara yahut borçlu tarafından kabul edilmesi halinde alacaklı kuruluşlara yaptırılacak.
Finansal tekrar yapılandırmalarda; kredilerin vadelerini uzatmak, kredileri yenilemek, ek kredi vermek, anapara, faiz, temerrüt faizi, gecikme cezaları ve kar hisseleri ile kredi bağından doğan öbür her türlü alacağı indirmek, bunlardan kısmen yahut büsbütün vazgeçmek mümkün olacak.
Teminat azaltmak, anapara, faiz yahut kar hissesi alacaklarını; kısmen yahut büsbütün iştirake çevirmek, özel maksatlı şirketler ile yatırım fonlarına tıpkı, nakdi ya da tahsil kaidesine bağlı bir bedel karşılığı bölüm yahut temlik etmek, borçlu ya da üçüncü şahıslara ilişkin tıpkı pahalar karşılığında kısmen yahut büsbütün tasfiye etmek, satmak, bilanço dışına çıkarmak, öbür alacaklı kuruluşlar ve alacaklılarla birlikte hareket ederek protokoller yapmak üzere gerekli görülen önlemler alınabilecek.
Kredilerin teminatlarının ya da alacaklı kuruluşlar tarafından iştirak olarak edinilecek borçluların varlık ve yükümlülüklerinin gerçeğe uygun kıymetine ait değerleme, taraflardan birinin talep etmesi durumunda, Sermaye Piyasası Kurulunca değerleme yapmaya yetkilendirilmiş kuruluşlarca yapılacak.
Finansal tekrar yapılandırma kapsamına alınan bir borçlunun borçlarının, kontratın imza tarihini izleyen yılın başından itibaren 2 yıl içerisinde tekrar finansal tekrar yapılandırmaya bahis edilmesi halinde, belirtilen vergi istisnaları ve teşvikler uygulanmayacak.
Sözleşmeler ile uygulamaya konulan süreçlerin gerçekleşmemesi halinde dahi, uygulanmış olan vergi, fon ve harç istisnaları geri alınmayacak.
Düzenleme uyarınca yapılacak teminat azaltma, anapara ve öbür alacaklardan vazgeçilerek kayıttan düşme veyahut misal süreçlerle kredilerin yine yapılandırılması Bankacılık Kanunu ile düzenlenen zimmet kabahatini oluşturmayacak.
Teklifin birinci kısmında yer alan unsurların tamamlanmasının akabinde TBMM Başkanvekili Levent Gök, birleşimi saat 14.00’da toplanmak üzere kapattı.
Kaynak: AA
