Bankacılık dalı makroihtiyati önlemler sonrası bilançolarını sağlam tutma uğraşı içinde. Ticari kredilerde kredi faiz oranı ile kredi büyümesine ve TL mevduat oranı amacına yönelik getirilen ek menkul değer alım mecburiliği bankacılık bölümünün istikametini tüketiciye çevirmesine neden oldu.
Ekonomim.com’dan Şebnem Turhan’ın haberine nazaran Merkez Bankası bilgilerine nazaran tüketici kredileri büyüme suratı 13 Ocak haftasında 13 haftalık yıllıklandırılmış olarak yüzde 65,65’e yükseldi. Ticari kredi büyüme suratı ise tıpkı devirde yüzde 28,85’te kaldı.
Özel bankalarda ise çok daha keskin bir ayrım yaşandı. Özel bankalarda tüketici kredi büyüme suratı yüzde 103,6’ya fırlarken ticari kredi büyüme suratı yüzde 5,52’de kaldı.
Kamu bankaları tüketici kredi büyüme suratını yüzde 23,4’e çıkarsa da yüzde 56,7’lik ticari kredi büyüme suratı ile bölümde de ticari kredi büyümesini sırtladı.
Bankacılık dalının tüketici kredilerine yönelmesi yılın ikinci yarısından sonra gelen makroihtiyati önlemlerle epey ilgili. Merkez Bankası, TL ticari kredi faizinin de yıllık bileşik referans oranın 1.4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredilerin yüzde 20’si, 1.8 katı üzerinde faizle kullandırılacak kredilerin de yüzde 90’ı kadar menkul değer tesisi zaruriliği getirdi. Ayrıyeten ticari kredi büyümesinin de aşikâr limiti aşması durumunda bankalar ek menkul değer alımı yapıyorlar. Bunun yanı sıra TL mevduat oranı yüzde 60’ın altında kalan bankaların ek menkul değer tutma zaruriliği var. Bu makroihtiyati önlemlerin akabinde ticari kredi faizlerinde sert düşüşler yaşanırken TL mevduat faizleri yüzde 30’a dayandı.
Önlemlerle büyüme suratı yavaşladı
Merkez Bankası bilgilerine nazaran 13 haftalık yıllıklandırılmış TL ticari kredi büyümesi geçen yılın başında yüzde 15,77 düzeyinde bulunuyordu. Akabinde ivmelenen ticari krediler nisanın son haftasında yüzde 56,13 büyüme suratı yakalayınca mayıs ayından itibaren Merkez Bankası’nın makroihtiyati tedbirleri devreye girdi.
Bu adımlar sonrasında ticari kredi büyüme suratı eylülün birinci haftasına gelindiğinde yüzde 17,62’ye kadar geriledi. Sonrasında kamu bankalarının katkısıyla bu yılın 13 Ocak haftasında yüzde 28,85’e geldi. Tüketici kredi büyüme suratı ise geçen yılın başında yüzde 23,9 düzeylerinde bulunuyordu.
Temmuz ayında yüzde 67,13’e çıkan tüketici kredi büyüme suratı ivme kaybetmiş ve eylül sonunda yüzde 25,6’ya kadar geriledi. Fakat 13 Ocak haftasında yüzde 65,65’e çıktı.
TL mevduat gayesi büyümeyi kamçıladı
Makroihtiyati tedbirlerde geçen yılın son çeyreğinde yapılan sıkılaştırma daha keskin hareketlerin yaşanmasına neden oldu. Ve özel bankalarda bu hareketler çok daha sert yaşandı. Merkez Bankası datalarına nazaran 13 haftalık yıllıklandırılmış tüketici kredisi büyüme suratı özel bankalarda geçen yılın başında yüzde 24,84 düzeyinde iken martta yüzde 9,13’e kadar düştü akabinde ise temmuzda yüzde 64’e tırmandı. Devamında düşüş eğilimine giren büyüme suratı kasımın son haftasından itibaren ise çok daha ivmeli formda yükselişe başladı.
TL mevduat faizlerini yükselten lakin ticari kredi faizlerini regülasyonlar nedeniyle artıramayan bankacılık kesimi görece daha yüksek faiz oranlarına sahip olan tüketici kredilerine yöneldi. Gereksinim kredi faizleri yüzde 30 düzeylerinde seyrediyor. Ticari kredi faiz oranı ise yüzde 13,02 düzeyinde.
3 aya kadar vadeli TL mevduat faizinin Merkez Bankası datalarına nazaran ortalama yüzde 24,02 olduğu göz önüne alındığında bankaların ticari kredi faizi mevduat faizinin 11 puan altında bulunuyor. 13 Ocak itibariyle gereksinim kredi faizi ise yüzde 29,97 düzeyinde. Bu 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizinin 6 puan üzerinde kredi kullandırımının mümkün olduğunu gösteriyor. Banka özelinde bakıldığında gereksinim kredi faizleri aylık yüzde 2,69’un üzerine de çıkıyor. Bu da yüzde 32’nin üzerinde yıllık gereksinim kredisi faizlerinin bulunduğunu ve yeniden TL mevduat faizinin neredeyse 10 puan üzerinde gereksinim kredisi kullandırım imkanına bankaların sahip olduğunu ortaya koyuyor.
Ticari büyümesini kamu karşıladı
Kamu bankaları ise ticari kredi büyümesinde kesimin sırtlayan pozisyonunda. Merkez Bankası bilgilerine nazaran kamu bankalarında geçen yıl başında 13 haftalık yıllıklandırılmış ticari kredi büyüme suratı yüzde 18,77 düzeyindeyken büyüme suratı haziran başında yüzde 53,26’ya kadar çıktı.
Önlemlerin akabinde kamu bankaları da frene basarken son haftalarda ise tekrar ticari kredi büyüme suratı ivmelendi. Ve 13 Ocak haftası itibariyle de yüzde 56,7’ya geldi. Tüketici kredisi büyüme suratı ise geçen yıl başında kamu bankalarında yüzde 22,61 düzeyinde bulunuyordu, temmuz başında büyüme suratı yüzde 17,3’e kadar çıktı.
Ardından kasımın ikinci haftasında yüzde 8,2’ye kadar gerileyen tüketici kredisi büyüme suratı son haftalarda özel bankalar kadar süratli olmasa da kamu bankalarında da artış trendine girdi. 13 Ocak haftası itibariyle kamu bankalarında tüketici kredisi büyüme suratı yüzde 23,41’e yükseldi.
Dış dengeyi bozucu tarafta
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara da Twitter adresinden yaptığı açıklamada kredi piyasası düzenlemelerinin yol açtığı faiz ayrışmasının bankaları ticari krediden çok tüketici kredisi vermeye teşvik ettiğini belirterek, “Tüketici kredisi ile ithalat ortasında güçlü bir bağlantı olduğunu biliyoruz. Hasebiyle uygulanan siyaset bileşimi dış dengeyi bozucu tarafta çalışıyor” diye yazdı.
