Döviz kurunda devam eden yatay seyir ve Merkez Bankası’nın siyaset faizi indirimleriyle düşen mevduat faizi oranı, kur muhafazalı mevduata talebi düşürdü.
Kurdaki değişimlerin yatay seyri ve bankaların kur muhafazalı mevduat (KKM) mevduatlarına siyaset faizinin en fazla 3 puan üstü faiz uygulayabiliyor olması yatırımcının KKM tercihinin azalmasına neden oldu.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) datalarına nazaran, son haftalarda artış suratında epeyce önemli bir yavaşlama gözleniyordu. Geçen yıl kur atağının yaşandığı aralık ortasından itibaren devreye alınan ve bilhassa şirketlere kur gelirlerinin vergi avantajı sağlanmasıyla şubat ortasında girişlerin haftalık çift haneli büyüme gösterdiği KKM’de yeni girişler sürat kesti.
YATIRIMCILARIN YENİ ADRESİ ‘BORSA İSTANBUL’ OLDU
Ekonomim.com internet sitesinden Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, yüksek enflasyon ve düşük faiz siyaseti, tasarruf için getiri arayışındaki yatırımcıları Borsa İstanbul’a yönlendirdi.
Son 5 ayda yüzde 90 yükselen BİST100 endeksi yılbaşından bu yana ise yüzde 143,6 getiri sağladı. Yüzde 85,5 tüketici enflasyonuna karşı gerçek getiri sağlayan yatırım aracı olarak öne çıkan Borsa İstanbul son devirde kur muhafazalı mevduattan ve kripto paradan aradığını bulamayan yatırımcıların da yeni adresi oldu.
BORSANIN YÜKSELİŞİ SEÇİME KADAR DEVAM EDECEK
Borsa İstanbul’da her ne kadar geçen hafta yatırımcıların daima ikaz yaptığı kar realizasyonlarının eşliğinde düşüşlere şahit olunsa da borsanın mevcut siyasetler karşısında rakipsiz olması seçime kadar yükselişin sürebileceği izlenimini yaratıyor.
Yatırımcıya kulaktan dolma, toplumsal medya yorumlarıyla yatırım yapmamasını ve yüksek boyutlu dalgalanmalara karşı hazırlıklı olunmasını öneren analistler kesinlikle bir çıkış stratejisinin de olması gerektiğine dikkat çekti.
BORSA İSTANBUL’UN YATIRIMCISI 3 MİLYONU GEÇTİ
Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) dataları, hisse piyasalarında yatırımcı sayısının tarihte birinci defa 3 milyonu geçtiğini ortaya koyuyor. Toplam toplam bakiyeli hesap sayısı da 17 Kasım 2022 tarihi prestijiyle 7.66 milyon oldu bu 2021 sonunda 6.33 milyon düzeyindeydi. Toplam yatırımcı sayısı 29.42 milyona, toplam hesap sayısı ise 57.75 milyona yükseldi.
Pay piyasalarında hesap ve yatırımcı sayısı süratle artarken KKM’de ise yeni girişler durma noktasına geldi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu datalarına nazaran 11 Kasım 2022 prestijiyle KKM’de haftalık artış yüzde 0,06 ile neredeyse sabit kalırken kurdaki değişimlerin yatay seyri ve bankaların KKM mevduatlarına siyaset faizinin en fazla 3 puan üstü faiz uygulayabiliyor olması yatırımcının KKM tercihinin azalmasına neden oldu.
KRİPTODAN ÇIKAN PARA BORSAYA GİRİYOR
Kripto piyasalarında ise son aylarda sert düşüşler yaşanıyor. Bilhassa geçen yıl kasımda 67 bin dolar düzeylerinde olan Bitcoin’in artık 16 bin dolarlara kadar gerilemesi birtakım kripto paralarda yatırımcıların büyük ziyanlar etmesi bu piyasadan da çıkışı hızlandırdı.
MKK dataları de yılbaşından bu yana Borsa İstanbul’da portföy büyüklüğü artışında 45-54 yaş aralığı öne çıkarken, rekorların üst üste yaşandığı ağustos-ekim devrinde 25-39 yaş aralığı portföy artışında birinci sırayı alan yaş dilimi olduğunu göstermesi de kriptodan çıkan paranın da borsaya girdiğini gösteriyor.
Uzmanlar, Borsa İstanbul’da bugünü ve geleceği kıymetlendirdi:
“KKM DÖNÜŞLERİ TAZE LİKİDİTENİN KAYNAĞI”
DenizYatırım Strateji ve Araştırma Kısım Müdürü Orkun Gödek:
Yakın vakitte geride bıraktığımız üçüncü çeyrek finansallarının araştırma kısımları açısından en dikkat cazip ayrıntısı, uzun bir ortadan sonra kesim ve şirketler nezdinde uzlaşının bu kadar yüksek olmasıydı.
Dönemsel olarak öne çıkan turizm, havacılık üzere kesimlerin yanında, bankaların da regülasyonların birinci tesirlerini yansıtmaları açısından yakından izlendiği bir periyot oldu. 2022 başlangıcındaki ‘yüksek enflasyonist ortam’ ve ‘getiri arayışı’ temalarının yılın geneline yayılır formda devam ettiği bir süreçten geçiyoruz.
Merkez Bankası’nın tekrar başladığı faiz indirim süreci ve muhtemelen tek hane siyaset faizine gidiyor olmamız da mahallî varlıklarda pay senetlerinin öne çıkışını destekliyor. Burada dikkat etmemiz gereken kısım şu; eylülde yaşanan yüksek volatilite ve sert kıymet kayıplarının akabinde BİST’in moral tazeleyerek güçlü biçimde geri dönüş yapmış olmasını önemsemek gerekiyor.
Bu şekil enflasyonist ve getiri arayışının arttığı ortamlarda maksat düzeylerden çok varlıklar ortası geçişin sürdürülebilirliğine odaklanmak daha hakikat bir yaklaşım oluyor. 2023’te mayıs ya da haziran aylarında gerçekleştirilecek olan seçimlerin de artık yavaş yavaş fiyatlamalar içerisine girmeye başladığını düşünebiliriz. Meşhur ‘seçim rallisi’ kavramının hangi kısmında olduğumuz şu an için tartışmalı olabilir.
Ancak, kuşkusuz daha ağır biçimde fiyatlamalarda hissedilecek. Emsallerimiz olan gelişmekte olan ülke piyasalarında seçim süreci fiyatlamaları çoklukla 5-6 ay öncesinde başlar ve vakit aralığı daraldığında konsolide olma kanısı öne çıkar.
Yine KKM dönüşlerindeki lira likiditesinin de nispeten yatay seyreden kur karşısında BİST’e yönelmesi yabancı yatırımcı oranının yüzde 29’lara gerilediği tarihi düşük düzeyler ortamında yerli kanalından taze likiditenin kaynağı olduğunu görüyoruz.
Eylül sonundaki taban düzeylerden TL bazında endeksin yüzde 50’ye yakın süratli toparlanışı kuşkusuz kar realizasyonu beklentilerini de destekliyor. Lakin, gerek VİOP cephesinde teminat tamamlama davetlerinin düşük düzeylerdeki seyri gerekse günlük bazda toplam süreç hacmine oranla yüzde 20’lere yaklaşan açığa satış oranlarına karşın endeksin güçlü kalmaya devam etmesi yüklü beklentinin tek taraflı, yükseliş tarafında şekillendiğini gösteriyor. Bu, tıpkı vakitte risk.
Bir ölçü realizasyonun hareketin devamı açısından da sağlıklı olduğunu düşünerek pay senetlerinin lokal varlıklarda ön planda kalmaya seçim sürecinde en az 4-5 ay daha devam edeceğini kıymetlendiriyoruz. Sonrası sürece yönelik konuşmak için şimdi erken olabilir.
Yakın devir içerisinde bankacılık bölümü paylarının ralliye iştirakte tam olarak rol üstlenememeleri nedeniyle biraz daha öne çıkmaları beklenebilir. Şimdi dış varlık fiyatlamalarını konuşmamız içerisine dahil etmemiş olmamız da mümkün her müspet gelişmenin ek katkı sağlayacağı manasına geldiğini eklemek isterim.
KULAKTAN DOLMA BİLGİ YERİNE FON YATIRIMI
Fortuna Capital CEO’su Dr. Altuğ Özaslan:
Borsada yükselişin düzey olarak nereye gideceğini kestirmek sıkıntı ancak en azından şubat sonuna kadar hatırı sayılır ölçüde bir yükseliş hareketinin devam etmesini bekliyorum. Ortada sert düzeltme hareketleri olacaktır, bu hem yükseliş trendinin tabiatında var hem de endeksteki yükselişinin değerli bir kısmının birkaç tane büyüme payı ile gerçekleşmesi sebebiyle bu düzeltmenin olmasını daha sağlıklı buluyorum.
Yeni gelen 250 bin yatırımcının da Türkiye’nin ortalama finansal okuryazarlık düzeyinde ve ortalama yatırım şuuru düzeyinde olduğunu varsayarsak, hareketten çok pay senedi seçimlerinin ve muhakkak başlı pay fiyatlamalarının sağlıklı olup olmadığı tartışılmalıdır. Ülkemizde, çok takdir ettiğim ve çok başarılı bulduğum pay ağır fonlar var, ben yatırımcıların kulaktan dolma bilgiler yerine bu fonlar aracılığıyla yatırım yapmalarını tavsiye ederim.
TEFAS üzerinden bu tip fonları rahatlıkla bularak yatırım yapabilirler. Böylelikle de fonların pay dağılımı dahilinde Borsa İstanbul’a yeni girişler de tabana yayılır ve bu yükseliş trendi daha sağlıklı hale gelir. Aksi takdirde üzücü sonun bir gün kimilerimiz için kaçınılmaz olacağı aşikardır.
“ÇIKIŞ STRATEJİSİNİ OLUŞTURARAK GİRİŞ YAPILMALI”
Meksa Yatırım Vadeli Süreçler ve Opsiyon Piyasası Genel Müdür Yardımcısı Ergün Tekgül:
Piyasanın yükselişi sağlıklı mı nispi bir soru. Piyasada getiri arayışı rallisi var, enflasyon rallisi değil. Eksi gerçek faiz olduğu için yatırımcılar getiri arayışında. Yabancı oranı yüzde 30’un altına geldi ve yüzde 70’in üzerinde yerlinin hakimiyeti var. Yurt dışından büsbütün kopuk borsa.
Her şey borsanın gerisinden esiyor, karşısında koşmamak gerekiyor bu rüzgarın. Bu trendin içinde olmak gerekiyor. Borsanın güç endeksi tek başına yeten şart değil olağan ki lakin 1 sene içinde üç kere bu bölgeden çok alım bölgesine geldik. Artık tekrar o bölgedeyiz. Bu sefer olur mu neresinden olur bilemiyorum.
Risk algısı düşük olan yatırımcılar için ne olursa olsun belirli oranlarda trendin içine kalıp fakat çıkışı belirleyerek durumlarını sürdürmeleri gerekiyor. Bu değerli ralli kopmamak içinde olmak gerekiyor lakin oluşabilecek sıkıntılara karşı da önlemli olmak gerekiyor.
“SOSYAL MEDYADAN YORUMLARLA SÜREÇ YAPILIYOR”
ÜNLÜ & Co Araştırma Kısmı Yöneticisi Tolga Kudaloğlu:
Yüksek enflasyon ortamında alternatif yatırım araçlarının muhtemel getirilerinin sonlu görünmesi nedeniyle BİST’in yatırımcılar için cazibesini koruyacağını ve ön planda kalacağını iddia ediyoruz.
Bu doğrultuda yılsonuna kadar olan periyotta endeksin 5 binli düzeyleri görmesini, seçim öncesi devirde ise 6 binli düzeylere yanlışsız hareket edebileceğini varsayım ediyoruz. BİST’te yabancı hissesi tarihi taban düzeylerde. Hasebiyle 2022 yılında getirisi 150’ye yaklaşan BİST’teki yükseliş, yerli yatırımcıların artan iştirakiyle sağlanıyor görünüyor.
BİST’e yeni katılan yatırımcıların piyasa ve şirketlerle ilgili bilgisinin nispeten hudutlu olduğu göz önüne alındığında, bilhassa toplumsal medyada yapılan yorumların dikkate alınması ve buna nazaran süreç yapılması, makul paylara olan ilginin yüksek kalmasına neden oluyor; lakin bunun sağlıklı bir yatırım kararı olmadığını düşünüyoruz.
Gelecek devirlerdeki beklentileri güçlü olan paylara daha fazla ilgi olması olağandır lakin burada temel tahlile nazaran hesaplanan şirket değerlemelerinin de kesinlikle göz önüne alınması gerektiğini düşünüyoruz. Borsanın mevcut siyasetler doğrultusunda seçim öncesi periyotta rakipsiz görünmesi nedeniyle yeni yatırımcıların borsaya geliyor olması şaşırtan değil.
Burada değerli olan yatırımcıların bir şirketin pay senedini yatırım yaparken, o şirkete ortak olduklarını ve şirketin gelecek periyotlardaki yatırım, büyüme, kar vs. beklentilerini satın aldıklarını kesinlikle göz önünde bulundurarak, kısa müddetli karlar yerine uzun vadeli yatırım mantığıyla hareket etmeleridir.
Borsada volatilitenin arttığı periyotlarda kısa vadeli düşünen yatırımcılar ziyanlarla karşılaşabilir, lakin yatırım stratejisini uzun vadeli olarak belirleyen yatırımcılar daha sistemli bir gelir edebileceklerdir.
Ayrıca bu noktada, finansal okuryazarlığın artması ve yatırımcıların yatırım yaptıkları şirketlerin raporlarını ve şirketlerle ilgili haber akışını takip etmeleri de sağlıklı bir yatırım stratejisi açısından değer taşımaktadır.
“YATIRIM KARARLARI OLUŞTURULURKEN TEMKİNLİ OLUNMALI”
Global Menkul Kıymetler Kıdemli Stratejist Muammer Demir:
BİST100 endeksine teknik olarak bakıldığında, kısa vadede 4500 düzeyini önemsemeye devam ediyoruz. Bu düzey üzerinde kalıcılık sağlanması durumunda, risk iştahının seyrine bağlı olarak, şartların değişmemesi halinde, kısa vadede 4660- 4780 bölgesine gerçek hareketlerin sürat kazanabileceğini öngörüyoruz.
Olası kar realizasyonları ya da düzeltmelerin gündeme gelmesi durumunda ise kısa vadede 4380-4300 dayanak bölgesi olarak izlenebilir. Son periyotta orta vadeli teknik göstergelerde güçlü görünüm devam etse de kimi kısa vadeli teknik göstergelerin çok alım bölgesinde seyretmesi kar realizasyonu ya da düzeltme riskinin yükseldiğini işaret etmeye devam ediyor.
Özellikle, enflasyonist şartlarda yatırımcıların alternatif getiri arayışı kelam konusu olabiliyor. Finansal enstrümanlar içerisinde bakıldığında, BİST100 endeksinin yıllık bazda enflasyon üzerinde getiri performansı sergilemesi yatırımcı/yatırımcı adayları ortasında ilginin kısa vadede pay senedi piyasasına ağırlaşmasını destekliyor.
Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ve Data Tahlil Platformu (VAP) tarafından derlenen datalara nazaran toplam bakiyeli hesap sayısı 17 Kasım 2022 tarihi prestijiyle 7,66 milyon oldu (2021 sonu: 6,33 milyon). Birebir tarih prestijiyle toplam yatırımcı sayısı 29,42 milyona, toplam hesap sayısı ise 57,75 milyona yükseldi. Hisse senedi piyasasındaki yatırımcı sayısındaki artışın ilerleyen periyotta sermaye piyasasının gelişimi açısından kıymetli olabileceği kanaatindeyiz.
Bununla birlikte, son periyotta fiyatlama davranışlarında yaşanan geniş dalgalanma ve yüksek volatilitede dikkate alındığında, yeni katılan yatırımcı/yatırımcı adaylarının yatırım kararlarını oluştururken daha temkinli/ihtiyatlı davranmaları gerektiğini öngörüyoruz. Bu bağlamda, yatırımcı/yatırımcı adaylarının çalıştıkları aracı kurumdan profesyonel dayanak alabileceklerini belirtmekte yarar var.
“FONLARIN GETİRİSİ BİST100’Ü AŞTI”
FonTurkey Kurucusu Onur His:
Yatırım deneyimleri ve piyasa konusundaki uzmanlıklarıyla fon portföy yöneticilerinin BİST100 üzeri performans sağlayabildiğini geçmiş getirilerden görmek mümkün.
Yılbaşından itibaren bakıldığında, BİST100 yüzde 134 getiri sağlarken tıpkı devirde etkin olan 67 pay senedi fonunun 42’si BİST100 üzerinde getiri sağladı ve tüm pay senedi fonlarının getiri ortalaması yüzde 141 olarak gerçekleşti.
Bu fonlar içinde faal yönetilen fonların yanı sıra muhakkak bir endekse yatırım yapan (örn. BİST100, BİST30, Temettü25, Katılım) fonlar da mevcut. Yani yatırımcılar fonlar vasıtasıyla, farklı alternatiflerde pay senedi yatırımı yapıp, çeşitlendirmeye gidebilir.
Fonlar tarafında yatırımcılar için en büyük avantaj, daima ekran başında piyasa izleyip alım/satım kararının bilişsel yükünü çekmemek diyebiliriz. Fonlar günlük fiyat açıklayarak daima piyasa takibine muhtaçlık duymadan ve piyasa zamanlaması (hisse senedini yüksekten satıp düşükten almak) için gerilime katlanmadan pay senedinden getiri elde etmenizi sağlıyor.
Bir öteki değerli konu ise, fonlar içeriğinde birden fazla pay senedi bulundurdukları için hangi pay senedine yatırım yapılacağı ve riski dağıtma konusunda da yatırımcının işini kolaylaştırıyor. Son olarak pay senedi alım/ satımında olduğu üzere pay senedi fonlarında da elde edilen yararlar için stopaj yüzde 0.
“MODA DİYE RASTGELE YAPILAN YATIRIM HÜSRANLA SONUÇLANIR”
FODER YK Lideri Attila Köksal:
Geçmiş yıllarda mali sistem içindeki Türk hane halkı yatırımlarının yaklaşık 1/3’ü Türk Lirası mevduatta, 1/3’ü döviz mevduatta, kalanı da altın, nakit, repo, ferdî emeklilik hesapları ve yatırım fonlarındaydı. 2021 yılı içinde başlayan düşük faiz-yüksek enflasyon süreci yatırımcıların Türk Lirası mevduat hesaplarındaki birikimlerinin büyük bir kısmını evvel döviz ve altına, daha sonra da kur muhafazalı mevduata ve bir ölçü da pay senetlerine yönlendirdi.
Son devirde kurların yatay seyretmesi kur muhafazalı mevduatın cazibesini azaltınca pay senetlerine ilgi daha da arttı. MKK bilgilerine nazaran Borsa İstanbul’daki pay senedi yatırımcısı sayısı 2022 yılı içinde 600 bin kişinin üzerinde artış göstererek yaklaşık üç milyon düzeyine geldi. Sermaye piyasasında yatırımcı sayısının artması memnuniyet vericidir lakin bu artışın doğal yollardan değil de, yatırım alternatifi olmayışından kaynaklanıyor olması düşündürücüdür.
Dikkat edilmesi gereken bir nokta da yabancı yatırımcıların borsamızdaki hisselerinin tarihi düşük düzeylere gerilemiş olmasıdır. Yurtdışında faizlerin yükselmesi Nasdaq, S&P üzere endeksleri yüzde 30’lara yakın oranlarda düşürmüş iken ve birçok gelişmekte olan ülke piyasaları faiz yükselişinden olumsuz etkilenirken bizim piyasamızdaki bu yükseliş, bilhassa kimi pay senetlerinde gözlenen çok değerlenmeler uzmanları endişelendirmektedir.
Seçim süreci içinde borsa ‘alternatifsizlikten dolayı’ yükselmeye devam edebilir. Fakat bu sağlıklı bir yükseliş değildir. Toplumsal medyada ‘temettü yatırımcılığı’ ve ‘uzun vadeli yatırımcılık’ çerçeveleri altında vatandaşları bir yahut birkaç hisseden oluşan yatırımlara yönlendiren kümeler gözlemliyoruz.
Uzun vadeli bir perspektifle sermaye piyasalarına yapılan yatırımlar olumlu sonuçlar doğurur lakin bunların belirli bir plan çerçevesinde, sağlıklı bir varlık dağılımı ile yapılmaları gerekir. Günün modası olan pay senetlerine, rastgele yapılan yatırımların genelde hüsranla sonuçlandığını tarih bize tekraren göstermiştir.
