Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, “Tüketici enflasyonundaki yavaşlamanın ana belirleyicisi zerzevat eserlerindeki görünüme bağlı olarak düşen işlenmemiş besin fiyatları olmuştur.” sözlerine yer verildi.
TCMB tarafından haziran ayına ait Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.
Rapora nazaran, haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 0,03 arttı ve yıllık enflasyon 2,99 puan azalarak yüzde 15,72’ye geriledi.
Çekirdek enflasyon göstergesi B endeksinin yıllık değişim oranı ise 0,62 puan düşüşle yüzde 16,28 olarak gerçekleşti. Tüketici enflasyonundaki yavaşlamanın ana belirleyicisi zerzevat eserlerindeki görünüme bağlı olarak düşen işlenmemiş besin fiyatları oldu.
Enerji fiyatları gerileyerek tüketici enflasyonunu olumlu istikamette etkiledi. Bir evvelki yıldaki yüksek bazın yanı sıra iç talep şartlarındaki zayıf seyir çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki yavaşlamayı destekledi. Bununla birlikte, temel mal ana eğilimindeki ölçülü seyre rağmen, hizmet kümesi ana eğiliminde canlı turizm talebi kaynaklı olarak bir ölçü yükseliş izlendi.
“Enflasyonun ana eğiliminde yükseliş gözlendi”
Haziranda B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,62 ve 1,01 puan düşüşle yüzde 16,28 ve 14,86 olarak gerçekleşti.
Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran besin, temel mal, güç ve hizmet kümelerinin katkıları sırasıyla 1,99, 0,55, 0,32 ve 0,08 puan azaldı.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminde yükseliş gözlendi. Bu gelişmede, büyük ölçüde hizmet fiyatları belirleyici oldu.
Haziran ayında hizmet fiyatları yüzde 1,65 yükseldi, küme yıllık enflasyonu 0,23 puan azalarak yüzde 14,92’ye geriledi. Bu devirde yıllık enflasyon haberleşme ve başka hizmetler kümesinde gerilerken, öteki alt kalemlerde artış gösterdi. Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonunda baz tesiri kaynaklı düşüş gözlenirken, lokanta-otel kümesinde turizmdeki canlılığa da bağlı olarak gerek yemek hizmetleri gerekse konaklama hizmetlerinde yüksek fiyat artışları izlendi.
Ulaştırma kümesi enflasyonundaki yükselişte kara yolu ile kentler ortası yolcu nakliyatı fiyatları (aylık yüzde 15,80) öne çıktı. Geçmiş enflasyona endeksleme davranışına bağlı olarak eğitim hizmetleri enflasyonundaki üst istikametli seyir devam etti.
“Enerji fiyatları haziran ayında yüzde 1,04 azaldı”
Rapora nazaran haziran ayında temel mal kümesi yıllık enflasyonu 1,80 puan düşüşle yüzde 14,79 oldu. Bu devirde yıllık enflasyon tüm alt kümelerde gerilemeye devam etti. Sağlam mal kümesinde araba fiyatlarındaki yüzde 1,04’lük artışa rağmen, öteki alt kalemlerin tesiriyle ölçülü bir fiyat artışı gözlendi.
Giyim kümesinde fiyat değişimi dönemsel ortalamaların altında gerçekleşmeye devam etti. Başka temel mallarda ise bir müddettir yavaşlamakta olan aylık fiyat artışlarının bu devirde yükseldiği görüldü. Yüksek baz tesirinin yanı sıra yakın periyottaki döviz kuru gelişmeleri ve iktisadi faaliyetteki zayıf seyir, temel mal enflasyonundaki düşüşü destekledi.
Enerji fiyatları haziran ayında yüzde 1,04 azaldı. Bu gelişmede şebeke suyu ve akaryakıt fiyatları tesirli oldu. Bu periyotta, döviz kuru gelişmeleri ve petrol fiyatlarındaki düşüş ile akaryakıt fiyatları yüzde 2,23 gerilerken, şebeke suyu fiyatlarındaki düşüşte İstanbul vilayetindeki indirimin tesiri öne çıktı.
Öte yandan, doğal gaz ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 0,88 ve 0,44 arttı. Bu gelişmelerle, güç yıllık enflasyonu 2,29 puan düşerek yüzde 10,46 oldu.
“Sebze fiyatları mevsimsel ortalamalarının üstünde düştü”
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu haziran ayında 9,24 puan azalarak yüzde 19,20 oldu. Bu gelişmede zerzevat fiyatlarına bağlı olarak yüzde 15,31’e gerileyen işlenmemiş besin enflasyonu ana belirleyici olurken, işlenmiş besin kümesi yıllık enflasyonu yükselişini sürdürdü.
Bu periyotta taze meyve-sebze kümesinde yıllık enflasyon baz tesirlerinin yanı sıra zerzevat fiyatlarının mevsimsel ortalamalarının üstünde düşüş göstermesiyle birlikte yüzde 11,48’e geriledi.
Diğer işlenmemiş besin kümesinde ise patates ve yumurta fiyatlarındaki gerileme devam etmekle birlikte, başta beyaz et (yüzde 4,67) ve süt (yüzde 4,57) olmak üzere öbür kalemlerde fiyat artışları sürdü.
İşlenmiş besin kümesinde fiyatlar mayıs ayının akabinde bu ayda da maliyet artışlarının fiyatlara gecikmeli yansımasına bağlı olarak, yüzde 2,44 ile yüksek bir oranda arttı ve küme yıllık enflasyonu 1,42 puan yükselişle yüzde 23,41 oldu. Bu kümede, ekmek ve tahıllar ile süt eserlerinde daha besbelli olmak üzere alt kalemler geneline yayılan artışlar izlendi.
“Üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bir ölçü azaldı”
Yurt içi üretici fiyatları haziran ayında yüzde 0,09 yükselirken, yıllık enflasyon 3,67 puan düşüşle yüzde 25,04’e geriledi. Aylık artışın ölçülü gerçekleşmesinde, döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki gelişmeler belirleyici oldu. Bu devirde, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi bir ölçü gerilemekle birlikte yüksek düzeyini korudu.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, fiyatlar orta malı ve sermaye malı kümelerinde geriledi, güçlü ve dayanıksız tüketim malları ve güç kümelerinde ise yükseldi. Orta malı kümesi fiyatlarındaki aylık düşüşte ana metaller, temel kimyasal eserler ve dokumacılık belirleyici olurken, sermaye mallarındaki düşüşte metal yapı eserleri ile motorlu kara taşıtlarının modül ve aksesuarları öne çıktı.
Enerji kümesindeki artışı elektrik üretimi ve gaz imalatındaki fiyat artışları sürüklerken, petrol eserleri düşüş istikametli katkı verdi. Güçlü tüketim malları fiyatları mobilya eserleri, elektronik eserler ve konut aletleri öncülüğünde arttı. Dayanıksız tüketim mallarında ise işlenmiş besin eserleri imalatı fiyatlarındaki artış belirleyici oldu. Bu artışın tesiri tüketici fiyatları tarafında da hissedildi. Sonuç olarak, bu periyotta tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bir ölçü azaldı.
Kaynak: AA
