Dünya geneline yayılmaya başlayan dolarizasyon koronavirüs kısıtlamaları kalkan Çin’de yuanı öne çıkardı.
Dünya gazetesinden Emre Ergül’ün mevzuyla ilgili yazısı:
Dedolarizasyon… En kolay tabiriyle, Amerikan dolarının global piyasalardaki hakimiyetini azaltmak manasına geliyor. 24 Şubat 2022’de start alan Ukrayna Savaşı sonrası Rusya’ya yönelik başlatılan yaptırımlar ve Çin’in COVID kısıtlamalarının kalkması sonrası dünyaya açılmasıyla, Çin yuanı global ticarette Amerikan dolarının karşısında öne çıkmaya başladı.
Rusya, İran, Brezilya, Arjantin derken, en son Asya ülkesi Bangladeş de yuancı ülkeler ortasına katıldı. Bangladeş, nükleer santral inşası için Rusya’ya yuan ile ödeme yapmayı kabul etti. Bangladeş, Rusya’ya dolar olarak ödeme yapamadığı için iki ülke, bir yıllık görüşmelerin akabinde yuanda karar kıldı.
İLK OLARAK RUBLE İSTENDİ
Bangladeş devletine ilişkin nükleer güç şirketi Rosatom, başlangıçta ödeme için ruble talep etmişti. Lakin Washington Post’un 17 Nisan’da yayınladığı bir habere nazaran, Çin ismi açıklanmayan kimi Bangladeşli bankalara Çin ile yuan üzerinden mutabakatlar yapma yetkisi verdiği için, iki ülke nihayet muahedeyi yuan cinsinden yapmayı kabul etti.
BREZİLYA VE ARJANTİN ORTAK PARA ÜNİTESİ İSTİYOR
Bangladeş’teki Siyaset Araştırma Enstitüsü’nün yönetici yöneticisi Ahsan Mansur’a nazaran, “Güney Asya ülkesinin kendi ulusal çıkarları doğrultusunda hareket etmesi ve güç güvenliği için pragmatik bir karar vermesi gerekiyordu.”
Insider mecmuasına konuşan Mansur, “Bangladeş üzere Üçüncü Dünya ülkelerinin çıkarları ile Çin ve ABD’nin çıkarları birebir değil. İkisiyle de münasebetlerimizi sürdürmek zorundayız” dedi. “Yuanlı ticaret beşlisi”nin kuşkusuz en önde gelen ismi Rusya…
Ülkenin 640 milyar dolarlık döviz rezervlerinin en az yarısı ticaret kısıtlamaları nedeniyle donduruldu. İşte bu yüzden kendisine alternatif arayan Moskova, 2030’da global iktisadın işveren olması beklenen Çin’in kapısını çaldı.
Rusya merkez bankası, mart ayında 41.9 milyar ruble (538 milyon dolar) kıymetinde Çin yuanı satın aldı. Rusya’nın döviz piyasalarında, ruble-yuan ticaretinin toplam hacmi yüzde 39’a çıktı ve ruble-doların yüzde 34’lük hissesini geride bıraktı.
Arjantin’le ortak para ünitesi yaratmayı hayal eden Brezilya da dedolarizasyoncuların başını çekiyor. Çin bankası BOCOM’un sahibi olduğu Brezilya bankası Banco BOCOM BBM da mart ayında Çin ile varsayılan para ünitesi olarak doları kullanmak yerine direkt gerçek ve yuan cinsinden süreçlere müsaade vermek için bir muahede yaptı.
LULA: DOLAR KULLANILMASINA KİM KARAR VERDİ?
Brezilya başkanı Lula da Silva Pekin’i ziyaret ettiğinde “Neden kendi para ünitemizle ticaret yapamıyoruz? Altın standardının ortadan kalkmasından sonra doların para ünitesi olduğuna kim karar verdi?” diye konuşmuştu. Arjantin de Çin’den yaptığı yaklaşık 800 milyar dolarlık ithalatın bedelini yuan cinsinden ödemeye başlayacak. Ağır yaptırımlar uygulanan İran’ın yuanlı ticaretinin geçmişi ise Çin’in İran’dan ham petrolü yuanla almaya başladığı 2012’ye dayanıyor.
ÇİN’İN AVRUPA’YA YATIRIMI 10 YILIN EN DÜŞÜĞÜ
AB, Çin’in bir dizi satın alımını engellemek için kuralları sıkılaştırdıkça, Çin’in Avrupa’ya yaptığı yatırım geçen yıl on yılın en düşük noktasına geriledi. Avrupa’nın teknoloji ve altyapı kesiminde önerilen 16 Çin mutabakatından 10’u düzenleyiciler tarafından engellendi. Çin’in AB ve İngiltere’ye yaptığı toplam yatırım düzeyinin 2022’de yüzde 22 düşüşle 7.9 milyar euroya düştü.
DOLARIN HAKİMİYETİ 1920’LERDE BAŞLADI
1920’ler: I.Dünya Savaşı sonrası dolar, milletlerarası rezerv para ünitesi olarak İngiliz sterlininin yerine geçmeye başladı. ABD periyodun savaş vakti altın akışının değerli bir alıcısıdır.
1944: Bretton Woods Anlaşması’na nazaran, global ticaret ABD dolarıyla yapılmaya başlandı.
1960’lar: Avrupa ve Japonya’nın ihracatı ABD’nin ihracatıyla daha rekabetçi hale geliyor. Dünya çapında büyük bir dolar arzı var ve bu da doları altınla desteklemeyi zorlaştırıyor.
1971: ABD Lideri Nixon ABD dolarının direkt altına dönüştürülebilirliğini durdurdu.
1981: Hiperenflasyonlu uzun yıllardan sonra ABD doları satın alma gücünün üçte ikisini kaybetti.
2007-2008: Global bankacılık krizi: Yatırımcılar, para ünitesinin pahasını muhafazasını bekleyerek ABD dolarının peşine düştü.
2014: Kırım’ın ilhakı sonrası, Rusya Batı yaptırımlarına karşı dedolarizasyonu önceliği yaptı.
2022: Ülkeler rezervlerini dolardan ayrıştırırken; merkez bankaları 1967’den bu yana en süratli biçimde altın almaya başladı. Ukrayna Savaşı sonrası ruble-yuan ticareti 8 ayda 80 kat arttı.
2023: *Brezilya ve Arjantin ortak para ünitesi kurmayı tartışmaya başladı.
*BAE ve Hindistan petrol dışı emtia ticaretinde rupi kullanmayı keşfetti.
*Rusya ve İran altın dayanaklı bir kriptopara yaratmayı masaya yatırdı.
patronardunyasi.com
