Yeni Konutum Finansman Kampanyası’nda, İstanbul, Ankara ve İzmir üzere büyükşehirler beklenen ilgiyi görmedi. En çok müracaat, 74 kenti kapsayan 3’üncü Bölge’den yapıldı. Dal temsilcileri, satışların artmasında vergi indirimin değerli rol oynayacağı görüşünde.
Ekonomim’den Leyla İlhan’ın haberine nazaran konut dalında üretimi artırarak, konut sahipliği oranını yükseltmeyi amaçlayan Yeni Konutum Finansman Kampanyası, beklenen ilgiyi görmedi. Müracaatlar incelendiğinde, Türkiye genelinde an fazla talep, İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Muğla, Bursa ve Mersin hariç, öteki 74 ili kapsayan 3’üncü Bölge’de oluştu.
Toplam talebin yüzde 54,44’ünü kapsayan bölgeden 4 bin 371 müracaat geldi. İstanbul’un yer aldığı 1’inci Bölge’de müracaat oranı bin 859 adet olurken, bu bölgenin başvurulardaki hissesi yüzde 23.10 oldu. Ankara, İzmir, Antalya, Muğla, Bursa ve Mersin’in dahil olduğu 2’inci Bölge ise bin 797 adet müracaat ve yüzde 22,38’lik hisseyle üçüncü sırada yer aldı.
Kampanyanın başladığı 16 Ocak’tan itibaren geçen 10 günlük müddette böylelikle toplam 8 bin 27 müracaat yapılmış oldu.
Sektör temsilcilerine nazaran, 3’üncü Bölge’nin talepte öne çıkması, fiyatların uygun olması ve bu bölgede 1 yıllık ikamet kuralının aranmamasından kaynaklandı. Bu nedenle İstanbul’dan konut alamayan birçok kişinin İstanbul’a yakın vilayetlerden alıma yöneldiği söz ediliyor.
Uzmanlar, kampanyaya katılmak isteyenlerin öbür meskeninin olmaması koşulunun aranması, bankaların müteahhitlerden komite alması, birtakım müteahhitlerin vergiden kaçınmak için meskenlerin fiyatlarını düşük göstermesi ve böylelikle alıcıların konutun gerçek satış fiyatındaki düşük faizli krediye erişememesinin de talebi sonlu tuttuğu görüşünde.
Koşullarından ötürü birtakım markalı müteahhitlerin kampanyaya dahil olmadığına da dikkat çeken uzmanlar, satışların artması için konutlarda vergi indirimine gidilerek, alıcıların gerçek bedel üzerinden ucuz krediye ulaşmasının kıymetine değiniyor.
“Fırsatçılık ve vergi kaçırma olumsuz etkiledi”
Başvuruların az olmasında, müteahhitlerin fırsatçılık yapıp mesken fiyatlarını artırmasının ve kimilerinin da vergi kaçırmasının tesirli olduğunu söyleyen Tüketici Dernekleri Konfederasyonu Lideri Aydın Ağaoğlu, “Bazı müteahhitler vergiden kaçınmak için örneğin 2 milyona satılacak meskenin bedelini 1 milyon lira gösterdi.
Dolayısıyla tüketicinin kullanacağı kredi ölçüsü fiiliyatta düşmüş oldu. Konutun gerçek bedeli kadar kredi kullanamayanlar da müracaat yapamadı.
Burada devletin yapması gereken teşvikli konut kampanyasında satıcılara vergi indirimi sağlayarak gerçek kıymetten konut satışlarına gitmektir. 0.69 dışındaki kredi faizleri yüksek olduğu için de vatandaş müracaat yapmakta çekimser kalıyor” diye konuştu.
“Büyük kentlerde 5 milyon TL’lik konut sayısı çok azaldı”
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği Lideri Melih Tavukçuoğlu, talebin düşük olmasının İstanbul’da 5 milyon TL’lik konutun azalmasından kaynaklandığını söyledi. Artık 10 ile 12 milyonluk fiyatlı konutların talep gördüğünü kaydeden Tavukçuoğlu, evvelden 1.29 olan faizin artık 4-5 milyon liralık konutlarda 0.99 olduğunu belirtti.
Diğer yandan krediye verilecek yüzde 5’lik katkı hissesinden ötürü 2-3 dairesi olan küçük müteahhitlerin kampanyaya dahil olmasının da güç olduğunu belirten Tavukçuoğlu, insanların önünü görmesi halinde bu kampanya kapsamında 100 bin konutun satılacağını söz ederek, “Öte taraftan seçim sonrası fiyatların düşeceği beklentisi de alımlar üzerinde tesirli oluyor. Üçüncü bölgedeki artışta ise İstanbul üzere büyük kentlerde yaşayıp memleketinde mesken almak isteyenler tesir etmiş olabilir” diye konuştu.
EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı da, kampanyadaki kısıtlamaların talebin düşük kalmasına neden olduğunu söyledi.
Kampanyanın genel olarak müteahhitlere yönelik olduğunu ve bundan sonraki süreçte de kampanyanın tabana yayılmasını beklemediğini tabir eden Yazıcı, “Kurumsal olmayan müteahhitler, konut fiyatlarını kağıt üzerinde daha düşük gösterdiği için bu kampanyaya giremiyor. Gerçek bir kampanya olmasına karşın Türkiye gerçeklerinde tabana çok yayılamıyor. Üçüncü bölgede fiyatlar çok uygun olduğu için oralarda talep yüksek ve bölgede oturum kuralı aranmaması buralarda talebin daha yüksek olmasına neden oldu” dedi.
“İstanbul’da satışlar artacak”
Alıcıların mevzuatın netleşmesini beklediği için talebin az olduğunu belirten Babacan Holding İdare Heyeti Lideri İbrahim Babacan, “Çünkü ödenecek kredi taksitleriyle ile ilgili bir belirsizlik vardı. Bu belirsizlik cuma günü Resmi gazetede yayımlanınca ortadan kalktı. Hane gelirinin yüzde 30’unun üzerindeki taksit sayısının, birinci 3 yıldaki düşük taksit ödeme ile Maliye Bakanlığı tarafından karşılanacağını belirtiliyor. Bu mevzularda birinci hafta bankalar net bilgi sahibi olmadığı için problemler yaşanıyordu. Lakin artık durumun netleşmesi ile önümüzdeki devirde İstanbul’daki satış adetlerinin artacağını düşünüyorum. Zira artık bir halde ödenecek taksitlerde gelir durumu düşük kalsa bile, Maliye Bakanlığı tarafından bunun finanse edileceği netleşti. Böylelikle artık biz de müşteriyi bankaya yönlendirebiliyoruz” değerlendirmesini yaptı.
“Belirsizlikler azalınca talep artacak”
3’üncü Bölge’nin koşullar ve mesken fiyatlarının daha uygun olmasından ötürü öne çıktığını kaydeden TSKB Gayrimenkul Genel Müdürü Makbule Yönel Maya ise, “Bu durum beşerler için cazip bir ortam sağlıyor. Zira borçlanma faizi daha düşük. Fiyat açısından da daha kolay ulaşılır olmasından ötürü 3’üncü Bölge birinci etapta öne çıktı” dedi. Öteki bölgelerde alıcıları projeleri tanımaya, hangilerinin kampanyaya dahil olacağını öğrenmeye çalıştığını aktaran Maya, süreçteki belirsizliklerin azalmasıyla kampanyaya müracaatların daha fazla artacağını beklediklerini söyledi.
“İlgi 3. Bölge’ye kaydı”
İSTEBKOOP Lideri Ulvi Özcan da 3’üncü Bölge’ye olan ilginin nedenini şu sözlerle aktardı: “Toplumun genelinin satın alma gücüne nazaran konut fiyatları yüksek olsa da kampanyada belirtilen oranlar enflasyona nazaran çok düşük. Bu durumda kredi kaideleri tutan insanların birden fazla Yeni Konutum Finansman Kampanyası’na müracaat etti. 3’üncü Bölge’deki ağır talebin sebebi bu bölgelerde ikamet kuralı aranmaması. Örneğin İstanbul’da yaşayan ve kredi kurallarını taşıyan bir kişi Kocaeli, Sakarya yahut Tekirdağ’da bulduğu bir meskeni satın almak için de müracaat etti. İstanbul’da fiyatlar daha yüksek olduğu için talep 3’üncü Bölge’ye de kaydı.”
“Kampanya iştirak koşulları satışları engelledi”
Avrupa Konutları markasıyla tanınan Artaş İnşaat İdare Şurası Lideri Süleyman Çetinsaya ise şartlarından ötürü Yeni Konutum Finansman Kampanyası’na katılmadıklarını söyledi. Kampanyada yalnızca 2 milyon liralık konutlara 0.69’la kredi verildiğini kaydeden Çetinsaya, “Kampanya ayrıyeten fiyatların sabitlenmesini ve bankaya binde 5 oranında kurul verilmesini öngörüyor. Mesken almak için 5 milyon lira kredi kullanmak isteyen vatandaşın aylık gelirinin 70- 80 bin olması gerekiyor ki bunun yüzde 30’unu kredi olarak ödeyebilsin. Bunun üzere birtakım şatlar var. Onun için yüksek fiyatlı bölgelerde iştirak beklendiği üzere olmadı” dedi.
Diğer taraftan artık İstanbul’da bir ailenin oturabileceği meskenlerin 7 milyon liradan başladığını söyleyen Çetinsaya, “7-10 milyon liralık meskenler olunca faizler artıyor ve vatandaşın gelirini artırıp beyan etmesi gerekiyor. Onun için bu parayı çıkaramıyor. Hasebiyle Anadolu’da kampanya iş görüyor. Ayrıyeten kampanya ilanları veren birtakım şirketler de İstanbul dışında kalan daha makul olan projeleriyle bu kampanyaya katılıyor. Biz şirket olarak katılmadık. Özel bir bankayla garantörlük muahedesi yaparak müşterilerimize özel bir faiz oranıyla farklı çalışma yaptık” açıklamasını yaptı.
“Aracı sitelerin trafiği 3’üncü Bölge’de hızlandı ”
Zingat’taki trafiğe baktıklarında site ziyaretlerinin daha çok 3’üncü Bölge’ye olduğunu gözlemlediklerini kaydeden Zingat.com Ticari ve Satış Yöneticisi Eser Karaismailoğlu, “Diğer bölgelerde gidişatı takip etmek isteyen bir küme var. Ayrıyeten kalan 2 bölgede ‘müteahhitler bu kampanyaya katılmaya istekli mi, şahısların bu taksitleri ödeme gücü olacak mı?’ soruları da süreçte tesirli olacak” yorumunda bulundu.
Evim Kampanyası’nın ayrıntıları ResmiGazete’de yayımlandı
*İlk 3 yıldaki finansman taksit meblağının gerçek kişinin hane gelirinin yüzde 30’unu aşan kısmı kadar ölçü, Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesine bu hedefle konulacak ödenek tertibinden katkı olarak aktarılacak.
*Konut satış bedeli üzerinden yüzde 5 katkı hissesi yüklenici firma hesabından yahut finansman fiyatından tahsil edilerek, finansman sağlayan bankalarda süreksiz hesaplara aktarılacak.
*Konut finansmanı 31 Aralık 2023’e kadar kullandırılabilecek. Cumhurbaşkanı bu süreyi 31 Aralık 2024’e kadar uzatabilecek.
*İlk etapta 2 milyon TL’ye kadar 0.69, 2-4 milyon TL ortası 0.79, 4-5 milyon TL ortasındaki kredilerde 0.99 faiz oranı/kar hissesi ile finanse edilecek.
*Hazine 2023-2024-2025 yıllarında toplam 18.22 milyar TL katkı sağlayacak.
