24 Kasım’da yapılan ÖTV matrah güncellemesi, 1 Aralık’tan itibaren gelecek artırımlarla büyük oranda erimiş olacak. Ocak ayına kadar artırımlar %15’i bulabilir.
NB İktisat’tan Aysel Yücel’in haberine nazaran otomotiv dalında beklentilerin artında kalan ÖTV matrah artışı düzenlemesinin ömrü 1 haftayı geçemeyecek. Kurdaki yükseliş ve üretim maliyetlerindeki artış, 1 Aralık’ta araba fiyatlarında yeni artırımları beraberinde getirecek. Gelen artırımlarla birçok model yine bir üst dilime çıkacak.
Otomobil fiyatlarında muhakkak oranda indirim sağlayacak ÖTV matrah artışı düzenlemesi için 1 Aralık’a tarih verilmesi, otomotiv satışlarını durma noktasına getirmişti. Zira birinci sefer bir matrah düzenlemesi için önden tarih verildi, bu da bölümde beklenti yarattı.
Sektörden gelen reaksiyonlar dikkate alınarak, tarih öne çekildi. 24 Kasım Perşembe günü ÖTV matrah artışı yapıldı. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Lideri Ali Haydar Bozkurt ve birçok kesim temsilcisi yapılan güncellemenin beklentileri karşılamadığını tabir etti.
Yüksek enflasyon paralelinde dal en az yüzde 100 matrah artışı beklerken, bu oran yüzde 40 ile yüzde 53 ortasında değişen oranlarda kaldı. En son Ağustos 2021’de yapılan bir evvelki matrah güncellemesinden evvel yaklaşık 50 farklı model yüzde 80’lik dilimin altında kalıyordu.
O tarihten itibaren döviz kurunda yaklaşık yüzde 90 artış olması, üretim maliyetlerinin yükselmesi ve bu maliyetlerin araç fiyatlarına yansımasıyla neredeyse tüm modeller yüzde 80’lik dilime girdi. Yeni matrah düzenlemesi, hudutlu sayıda modelin bir alt vergi dilimine düşmesini sağladı. İndirim oranı da yüzde 5,5 ila yüzde 19 ortasında değişti.
Bir ayda 3 sefer artırım yapan var
Ancak matrahla ilgili asıl büyük sorun düzenlemenin bir hafta bile ömrünün olmaması. Araba fiyatları en çok Euro kurundan etkiliyor. Kurdaki hareketlilik de çabucak fiyatlara yansıyor. Son aylarda kurun hareketlenmesi ile araba fiyatlarının üst üste zamlanmasına neden oldu.
Özellikle eylül ayından bu yana birçok marka bir ayda üç kere artırım yapmaya başladı. Yalnızca son bir ayda 18,20’den 19,40’ yükselen Euro kuru, araba fiyatlarının ortalama yüzde 4 üst çıkmasına neden oldu.
Zam sonrası ÖTV dilimi değişen kimi modellerde bu oran çok daha yüksek. Konuştuğumuz marka temsilcileri ve bölüm uzmanları 1 Aralık’ta yeni artırımların yolda olduğunun sinyallerini verdi. Yapılan artırımlar yalnızca kur atışı kaynaklı da değil. Üretim maliyetlerindeki artış da fiyatları artıran bir öbür kıymetli öge.
Otomotiv data tahlil şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, yüksek enfl asyonun olduğu ve kurun süratli yükseldiği periyotlarda ayda birkaç sefer artırım yapılmasının kaçınılmaz olduğunu tabir ederek, “Önümüzdeki haftada yeni artırımlar bekliyoruz. Yılbaşına kadar araba fiyatlarının ortalama yüzde 5-10 zamlanacağını öngörüyoruz. Önümüzdeki haftadan itibaren birçok modelin matrah artışıyla kazandığı vergi avantajını kaybedecek” dedi.
Yüzde 45 ÖTV’li araç kalmayacak
Matrah düzenlemesi sonrası en düşük vergi dilimi olan yüzde 45 ÖTV dilimine yalnızca bir model girebildi. O da Hyundai’nin Türkiye’de ürettiği i10 modeli oldu. Matrah güncellemesiyle i10’un fiyatı yüzde 15 düşüşle 282 bin 750 TL’ye kadar indi. Fakat, Hyundai, yeni şimdiki fiyat listesini açıklarken bu sayıların 30 Kasım’a kadar süreceğinin sinyallerini verdi.
Hyundai’a yüzde 7 artırım gelecek
Hyundai yetkilileri, artırım oranı konusunda net bir sayı vermese de bayilerden edindiğimiz bilgilere nazaran, şirket, 1 Aralık’ta yüzde 7’nin üzerinde artırım yapmayı planlıyor.
Bu da i10’un yüzde 45 ÖTV diliminde 1 hafta fakat kalabileceği manasına geliyor. Öbür yandan yüzde 60 ÖTV dilimine giren ve daha fazla talep gören i20’nin de bir üst vergi dilimine çıkacağı öngörülüyor. Fiat Egea, Renault Clio üzere başka çok satan modellerde de benzeri durum yaşanacağı belirtiliyor. Matrah artışı öncesi, yüzde 80 ÖTV diliminin altında yalnızca 2-3 model kalmıştı.
Sektör temsilcileri, gelen artırımlarla ocak ayına kadar yine alt vergi diliminde araç kalmayacağını lisana getiriyor. Geçen hafta perşembe günü yapılan düzenlemeyle de yüzde 45 ÖTV oranı için temel alınan matrah eşiği 120 bin liradan 184 bin liraya, yüzde 50 ÖTV oranı için temel alınan matrah eşiği 150 bin liradan 220 bin liraya, yüzde 60 ÖTV oranı için temel alınan matrah eşiği 175 bin liradan 250 bin liraya, yüzde 70 ÖTV oranı için temel alınan matrah eşiği 200 bin liradan 280 bin liraya çıkarıldı.
Diğer yandan, dal temsilcileri, her ne kadar Türkiye’deki ÖTV sisteminin kökten değişmesi gerektiğini vurgulasa da, devletin arabadan sağladığı ÖTV gelirini bilhassa de bu devirde kaybetmek istemeyeceği görüşünde birleşiyor.
Markalar yeni matrahı konuşmaya başladı
Matrah artış oranının hudutlu oranlarda kalması, markalarda yeni bir düzenleme yapılması istikametinde beklenti yarattı. Otomotivciler, bir yandan belirsizliğin hakim olduğu 2023 için tedarik planları yapmakta zorlanırken, ÖTV matrahlarının beklentiyi karşılamaması da markaların stratejisini zorlaştırıyor
“Fırsatçı” bayilerde liste fiyatında araç bulunamıyor
ÖTV matrah artışı, belirsizlik nedeniyle talebini erteleyen tüketiciyi hareket geçirse de bayiye giden müşterilerin birçok umduğunu bulamadı. Zira tedarik kahrı nedeniyle araç bulmakta zorluk yaşandı.
Özellikle en çok satan ve fiyatı en uygun olan Renault Clio, Fiat Egea, Hyundai i20 üzere yerli üretim araçlarda son aylarda sonlu sayıda üretim yapıldığını aktaran dal temsilcileri, mevcut araçların da kısa müddette tükendiğini tabir etti. Öte yandan, bayiye giden birtakım müşteriler, markaların liste fiyatının üzerinde sayılarla karşılaştı. Birtakım “fırsatçı” bayiler, aksesuar oyunu ile fiyatı üst çekiyor.
Şöyle ki, birtakım bayilerin, ellerindeki araçlara çeşitli aksesuarlar ekleyerek, arabası liste fiyatının üzerinde satarak kar yapmaya çalıştığı öne sürülüyor. Bu bayilerin ortadaki farkı faturasız olarak aldığı, bir nevi vergi kaçırdığı tez ediliyor. Her ne kadar markalar, bu cins olayları önlemek için ‘gizli müşteri’ timi oluşturup kontrolleri artırsa da, sorun çözülemiyor.
Düzenleme ikinci ele ve üst segmente yaradı
Sıfır kilometre araçlarda yaşanan arz sorunu ikinci el araba piyasasına yaradı. İkinci el araba bölümü oyuncularından Otoshops Genel Müdürü Melih Memnun, matrah güncellemesinin ikinci el piyasasına tesirlerini kıymetlendirdi. Memnun, matrah artışıyla öncelikle pazardaki belirsizliğin ortadan kaldırıldığını ve bu durumun tekrar piyasayı hareketlendirdiğini belirterek, “Tüketiciler, erteledikleri alım kararlarını hayata geçirmek istese de satın alma kademesinde bu sefer de tedarik sorunu ile karşılaştılar. Bu sebeple ikinci el araçlara olan talep de önümüzdeki günlerde artacak ve pazarda hareket başlayacak.
Aralık ayında ve yeni model yılı prestijiyle gelecek olan maliyet kaynaklı artışlar, talebini erteleyen tüketicilerin hem sıfır hem de ikinci el araç alımını tetikleyecektir” açıklamasını yaptı. Uzmanlar sıfır araçlara gelen artırımlar ve ikinci ele artan taleple fi yatların daha da üst çıkacağını tabir ediyor.
Diğer yandan, matrah artışından olumlu etkilenen bir başka küme da düzenleme kapsamına girmese de fiyatı 595 TL’nin üzerinde olan daha üst segment araçlar oldu.
Gülan Otomotiv İdare Şurası Lideri Alp Gülan, “Belirsizliğin ortadan kalkması ile araç alımını öteleyen C SUV ve D segmenti müşterisi de alıma geçti. Bu araçların satışındaki sakinlik kaktı” dedi.
