Bankacılık kesiminde son günlerde en değerli gündem hususu yükselen TL mevduat faizleri oldu. Merkez Bankası’nın TL mevduat oranına nazaran bankalara ek menkul değer alımı mecburiliği getirmesinin akabinde bankacılık kesimi yaratacağı risklere dikkat çekmiş ve bilançoların zorlanacağı uyarısı yapmıştı.
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine nazaran düşük faizle ek menkul değer alımı yaparak uzun müddet bilançoda risk taşımaktansa TL mevduat oranını artırarak mevduat çekmeyi hedefleyen bankacılık bölümünde yüzde 25-31 ortasında TL mevduat faizlerine rastlanıyor.
Merkez Bankası’nın ay başında bankaların ‘sistemik risk’ uyarısı ve TL mevduat faizi artışlarının akabinde yaptığı düzenlemelerin ‘ruhuna aykırı’ ihtarına karşın bankacılık kesiminde TL mevduat faizi artışı devam ediyor. Aralık sonunda bilanço düzeltme periyodunda daha da artması beklenen TL mevduat faizlerine karşılık kredi faizlerinde siyaset faizi ve makroihtiyati tedbirler nedeniyle düşüşün yaşanması bankacılık kesiminin bu yarışı sürdürüp sürdüremeyeceği sorusuna yol açtı.
Hem kredide hem mevduatta alım zorunluluğu
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile Merkez Bankası’nın aldığı makroihtiyati tedbirlerle getirilen bankaların menkul değer tutma mecburiliği hem kredilerde hem de mevduatlarda uygulanıyor. Alınan kararların başında bankaların yabancı para mevduatın yüzde 5’ine kadar tahvil tutulması mecburiliği geliyor. Bankalar yeni yıldan itibaren ise TL mevduat oranı yüzde 50 ve yüzde 60’ın altında kalırsa ek 2 ve 7 puan tahvil tutma yükümlülüğü altındalar.
Ayrıca KOBİ, esnaf, mali kesim, KİT, tarım, ihracat ve yatırım kredileri, kurumsal kredi kartları hariç kullandırılan ticari kredilerin yüzde 30’u oranında tahvil tutma koşulu bulunuyor. Temmuz-aralık ortasında kelam konusu kredilerin stok fiyatının artış oranı yüzde 10’u aşarsa, aşan tutan kadar tahvil tutulması gerekiyor. Bunun yanı sıra kullandırılan ticari kredi faizi referans oranının 1,4 katını aşarsa yüzde 20, 1,8 katını aşarsa yüzde 90 tahvil tutma koşulu da var.
Yerli özel ve yabancı bankalarda oran düşük BDDK’nın haftalık bilgilerine nazaran 28 Ekim itibariyle bankacılık bölümünde KKM dahil TL mevduatın oranı yüzde 47,6 düzeyinde bulunuyor. Kamu bankalarında tekrar KKM dahil TL mevduatın toplam mevduata oranı yüzde 50,59 iken yerli özel bankalarda oran yüzde 47,21’e yabancı sahipli bankalarda ise yüzde 43,25’e kadar geriliyor.
Şu anda yabancı para mevduatının yüzde 5’ine kadar tahvil tutma mecburiliği olan bankalar yeni yıldan itibaren TL mevduat oranının yüzde 50 ve 60’ın altına kalmasına nazaran ek menkul değer almak zorunda kalacaklar. İşte yerli özel ve yabancı sahipli bankalarda oranın yüzde 50’nin altında olması ek menkul değer alımı zorunluluğuyla karşı karşıya kalmamak için bankaları TL mevduatlarını artırma yoluna soktu.
TL mevduat faizi KKM’nin üzerinde
Ancak Merkez Bankası’nın son üç ayda üst üste yaptığı 350 baz puanlık indirimi sonrasında siyaset faizi yüzde 10,5’e çekilirken kur muhafazalı TL mevduat faizleri de yüzde 13,5 düzeyine indi. Bankalar KKM’de mevduat faizini siyaset faizinin en fazla 3 puan üzerinde uygulayabiliyor.
KKM ile bir müddettir TL mevduat oranını artıran bankacılık dalı faiz indirimiyle tekrar bir çıkmazın içine girdi. KKM getirisinin düşmesi TL mevduatlara uygulanan mevduat faizinin yükselişinde bir başka etken olarak öne çıkıyor.
Bankalar her yıl aralık sonunda bilanço güzelleştirme operasyonları devrinde hem kredi hem de mevduat faizlerinde üst taraflı bir siyaset izliyor ocak ayıyla birlikte ise olağanlaşma yaşanmaya başlıyor. Bu durum da TL mevduat faizlerinin bir müddet daha yüksek kalacağı yorumlarına yol açıyor.
