Dijital Dönüşüm Derneği Lider ve Kadir Has Üniversitesi Yeni Medya Kısmı öğretim vazifelisi İsmail Hakkı Polat, 11. Kalkınma Planı’nda (2019-2023) yer alan “blok zincir tabanlı dijital Merkez Bankası parasının hayata geçirilmesi” gayesine ait değerlendirmede bulundu.
Bu planın finans etraflarında heyecan ve gündem yarattığını belirten Polat, böylelikle Rusya, İsviçre ve Kanada üzere ülkelerin düşündüğü, Venezuela ve İran üzere ülkelerin hayata geçirmeye çalıştığı “devlet dayanaklı dijital para” piyasasına, Türkiye’nin de dahil olacağını söyledi.
Polat, “dijital merkez bankası parası” teriminin, IMF raporlarında da kullanıldığına işaret ederek, “Bu tariften hareketle Türkiye’nin dijital Merkez Bankası parasına ait muhtemel senaryoları düşünürsek TCMB’nin çıkarmayı planladığı dijital paranın kağıt Türk lirasına entegre olarak tasarlanacağı ve bu kurum tarafından basılacağı kanaatindeyim. Yalnızca ülkemiz hudutları içinde geçerli olması olası dijital parayı kullanmak isteyenler için TCMB, dijital cüzdan yahut dijital hesap oluşturabilir.” diye konuştu.
“Dijital para süreçleri, blok zincirle izlenebilir”
Dijital merkez bankası parası için tasarlanması olası dijital cüzdan yahut hesaba, dijital Türk lirası yükleyen birey ya da kuruluşların, fizikî Türk lirasına emsal biçimde alım-satım, transfer, vergi ya da ceza ödemesi üzere mali süreçleri yapabileceklerini tabir eden Polat, tüm süreçlerin açık yahut kapalı blok zincir işleyişi üzerinden izlenebileceğini bildirdi. Polat, TCMB’nin, ülke içinde yapılan tüm nakdî süreçleri anlık takip edebileceğini, böylelikle genel mali işleyiş ve dijital harcamalara ait dataların toplanabileceğini ve buna bağlı olarak da para siyasetlerine yönelik kısa yahut uzun vadeli planlar yapılabileceğini anlattı.
Birey ve kuruluşların, nakdî süreçlerini TCMB nezaretinde yapmasının inançlı, süratli ve daha ekonomik olacağını vurgulayan Polat, şöyle konuştu:
“Olumlu görünen istikametlerinin yanında dijital merkez bankası parası için en kritik konu, birey ve kurumlar için açılacak cüzdan ya da hesapların mahremiyetinin nasıl sağlanacağı konusu. Bu bağlamda TCMB’nin, dijital para süreçlerinde bir yandan bireyin mahremiyetini gözeten, başka yandan da yasal olmayan mali süreçleri izleyebileceği bir işleyiş kurması gerekiyor. IMF raporunda da yer alan ‘pseudonym’ yani mahremiyetin yalnızca istisnai durumlarda kaldırılabildiği kısmi anonim işleyiş tahlil olabilir. Zira bu noktada kontrol şartlarının denetlenebilirliği hukukî tabana oturmazsa birey ve kuruluşlara bitcoin ve türevi kripto paraların sağladığı mahremiyet daha cazip gelebilir.”
Polat, Türkiye’nin dijital Merkez Bankası parası kurgulanırken, mevcut kripto paraların, 2020’de çıkarılması planlanan Facebook’un kripto parası “libra”nın ve akabinde büyük şirketlerin çıkarması olası kurumsal dijital yahut kripto paraların, sonları aşabilen süratli ve ucuz milletlerarası para transferi ve alışveriş üzere avantajların da hesap edilmesi gerektiğini lisana getirdi.
“Yasaklayıcı değil tamamlayıcı yaklaşım gelebilir”
Dijital yahut kripto paraların, ABD Lideri Donald Trump ve ABD Merkez Bankası (Fed) Lideri Jerome Powell’ın gündeminde de yer aldığına işaret eden Polat, “Trump, cuma günü yaptığı Twitter paylaşımlarında, bitcoin ve Facebook libranın para ünitesi olmadığını, ABD’de de dünyanın en güçlü para ünitesi doların kullanıldığını, Facebook şayet bankacılıkla uğraşmak istiyorsa gidip bankacılık lisansı alması gerektiğini yazdı. Bu paylaşımlardan bir gün evvel FED Lideri Powell da bitcoinin aslında altının paha saklama fonksiyonu üzere bir karakteristikte olduğunu ve para ünitesi olamayacağını belirtti. 10 yıl evvel var olmayan finansal bir işleyiş, şayet bugün ABD Lideri ile FED Liderinin gündemlerinde yer işgal edecek düzeye gelmişse başta maliye, finans ve bankacılık kesimleri olmak üzere herkesin dikkatle incelemesi ve ona karşı yahut onunla birlikte tahlil üretmesi gerekli.” değerlendirmesinde bulundu.
Polat, Trump ve Powell’in açıklamalarının akabinde bitcoin sözcüğünün Google aramalarındaki olağandışı artışına dikkati çekerek, ülkelerin bu üslup yaklaşımlarının bitcoin ve libraya ziyandan çok fayda sağlayacağını ve onlara karşı ilgiyi artıracağını düşündüğünü söyledi.
Dijital merkez bankası parası konusunda irdelenecek daha çok mevzu bulunmakla birlikte, global ticaretin gidişatında bakıldığında Türkiye’nin de bu alana dahil olmasının kaçınılmaz hale geldiğini vurgulayan Polat, yeniliklerin yıkıcı biçimde peş peşe geldiği dijital dünyada, bitcoin ve türevi kripto paralara yahut Facebook libra ve türevi kurumsal dijital paralara karşı, yasaklayıcı değil tamamlayıcı bir yaklaşımın er ya da geç geleceğini kaydetti.
Polat, “Dijital para kurgulanırken, mevcut kripto paraların, Facebook’un kripto parası libranın ve akabinde büyük şirketlerin çıkarması mümkün kurumsal dijital yahut kripto paraların, sonları aşabilen süratli ve ucuz milletlerarası para transferi ve alışveriş üzere avantajların da hesap edilmesi gerekiyor.” dedi.
Kaynak: AA
