Mart ayı teşvik evrakı alan yatırımlar içinde, Türk Telekom’un taşınabilir hizmet şirketi TT Mobil’in 7 milyar 102 milyon TL meblağında, 128 bin 188 adet baz istasyonu için yatırım teşvik dokümanı alması dalda heyecan yarattı.
Ekonomim’den Mehmet Kaya’nın haberine nazaran; doküman modernizasyon-tevsi nitelikli olsa da 2G ve 3G olamayacağı, mevcut direk ve altyapının üzerine yapılacağı için bu kapsama alındığı belirtiliyor.
Teşvik evrakının bir öbür farklı özelliği ise yerli üretim tipi evrak alması oldu. Baz istasyonlarının en düşük ihtimalle 4,5G-4GLTE teknolojisinde olacak olması iki baz istasyonu üreticisi ULAK ve GTENT’i akla getirdi. Bölümde ULAK ve GTENT dışında iki yabancı şirket de Türkiye’de kurduğu montaj sınırıyla yerli üretim evraklı baz istasyonu üretiyor. ULAK ve GTENT ise şimdi yüksek ölçülü seri baz istasyonu üretimi için yatırımını yapmadı. Türk Telekom yatırıma yönelik rastgele bir detay vermedi. Fakat kesimdeki oyuncular EKONOMİ’ye bu yatırımın amacının 4,5G’deki kalite artırımı ve 5G’yi hedefl ediği ve 5G ihalesini akla getirdiğini vurguladılar. Kesimde 2024 başında bir ihale ihtimali dillendirilmişti.
HACİMLİ BİR BAZ İSTASYONU GEREKSİNİMİNİN İŞARETİ
Türkiye’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yerli teknoloji geliştirilmeden 5G’ye geçilmemesi tarafındaki kararının akabinde OSTİM öncülüğünde oluşturulan Haberleşme Teknolojileri Kümesi’nde kamu takviyesiyle, ana hedefi her ne kadar baz istasyonu üretmek olarak açıklansa da bu alanda teknolji şirketine dönüştürülen SSB dayanağında ASELSAN öncülüğünde ULAK projeleri başlatılmıştı. Kümelenme, GTENT altında şirketleşirken, ULAK da projeden şirkete dönüştürüldü. Her iki şirket de makul bir düzeyde 5G teknolojisine ulaşırken, baz istasyonu üretimi sürecini de ilerlettiler.
Sektör aktörleri, Türk Telekom’un aldığı teşvik dokümanının her ne kadar çok büyük ölçülerde olsa da bunun çok süratli siparişe dönüşmeyeceğini, gelecek de düşünülerek bir teşvik evrakı alındığı bilgisini edindiklerini vurguladılar. Şirketin 5 ya da daha uzun mühlete yayılabilecek bir muhtaçlık ölçüsünü gözettiği fakat bunun yerli sanayii açısından hacmin büyüklüğünü göstermesi açısından değerli olduğunun altı çizildi.
Türk Telekom’ un aldığı teşvik dokümanı “yerli üretim” niteliği taşıyor. Teknoloji geliştirmeye ve üretime yönelik çalışmalar sürerken bir diğer tartışmanın da fitili ateşlendi. Türkiye’de ULAK ve GTENT’in baz istasyonu üretimi için kurduğu i2i şirketleri yanında, dalın global olarak yargıçlarından olan 3 yabancı şirket “yerli malı” evrakı ile üretim yapma hakkı elde etmiş durumda. Bu şirketlerin sahibi olduğu yerli malı dokümanının niteliği, ne kadar yerli tedarike dayandığı üzere tartışmalar dal içinde hala yapılıyor. Mümkün bir 5G ihalesi ya da Türk Telekom ile öteki operatörlerin gereksinimlerinden kaynaklı benzeri teşebbüsleri başlatmalarıyla yerli teknoloji geliştirme üzerine kurulan şirketlerden beklentilerin karşılanamama ihtimalinden kelam ediliyor.
YEŞİL IŞIK NE VAKİT YANACAK?
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ise 5G için yeşil ışığın şimdi yakılmadığını belirtiyor. Üst seviye bir bakanlık yetkilisi EKONOMİ’ye “5G’ye ait her oyuncunun kendi gündemi var ve o gündemine nazaran açıklamalar yapılıyor. Lakin 2023 sonu ve 2024 başı için rastgele bir işaret şu anda yok.” Bilgisini verdi. Birtakım ülkelerde hem kurumsal, hem de ferdi tüketiciler için 5G’nin birinci fazını oluşturan hizmetler başlatıldı. Türkiye’de ise yalnızca teknoloji geliştirme değil, teknolojinin yararı açısından da ihale zamanlaması üzerine tartışma sürüyor. Bölümde, 5G’ye geçerek teknolojiye adaptasyon sürecinin de yaşanması gerektiğini savunanlar yanında, olgunlaşmamış ve üst düzeydeki standartların şimdi uzağında olan 5G teknolojisi alımının anlamsız olduğunu, yalnızca global şirketlerin teknolojik yatırımlarının finanse edilmiş olacağını savunanlar da bulunuyor.
patronlardunyasi.com
