Üretici fiyatlarından geçişkenlik… ABD’de Mart ayında üretici fiyat endeksi (ÜFE) %1,1 beklentilerine karşı %1,4 arttı. Şubat ayında da aynı dönemsel artış %0,9 seviyesinde gerçekleşmişti. Üretici fiyat endeksi yıllık bazda ise %11,2 oldu. Böylece ABD’de üretici fiyatları enflasyonunda yeni bir rekor kırıldı. Bu, enflasyon momentumundaki dışsal etkilerin tüketici bazında da artmaya devam edebileceğini gösteriyor. Üretici bazında artan maliyetleri, nihai malların fiyatına da sirayet etmekte ve bozulan enflasyon beklentileri çerçevesindeki istikrarsızlık geçişkenliği hızlandırmaktadır. Çift hanedeki ÜFE, ABD’de TÜFE oranının yükselmeye devam edebileceğinin bir işareti olarak okunabilir.
ABD ÜFE ve TÜFE karşılaştırması… Kaynak: Bloomberg
Tüketici fiyat endeksi… Hanehalklarının hızla artan ihtiyaç fiyatlarının baskısı oldukça harcama alışkanlıkları da etkilenecektir. Fiyatların artmaya devam edeceği beklentisi bir kısım tüketimi erkene alıp hızlandırırken, reel gelirlerdeki düşüş isteğe bağlı harcamalar tarafına yapacağı baskı anlamında genişleyen dönemde ekonomideki talep dengelerinin aşınmasına neden olacaktır. Pandemiye bağlı enflasyon gevşese de, tedarik sıkıntısına bağlı enflasyonda jeopolitik riskler de ek bir kırılma yaşattı ve bu da fiyatların erken dönemde bir hızlanma daha geçirmesine neden oldu.
Enerji, gıda, karantina… Mart ayındaki enflasyon artışı çok büyük ölçüde Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından artan enerji fiyatlarına bağlanabilir. Ancak hanehalkları açısından tek büyük etki enerji enflasyonundan gelmemektedir. Gıda fiyatları da savaşa bağlı arz sıkıntılarından dolayı önemli bir artış içerisinde. Ücretler artıyor, ancak yüksek enflasyon reel geliri siliyor. Bu da hanehalklarının daha fazla zorlanması ve tüketimi kısması demek olacaktır. Çin’de artan karantinalar da küresel tedarik zinciri etkisinden mal enflasyonuna, kısıtlanan hizmet potansiyelinden hizmet enflasyonuna katkı yapabilir. Mal enflasyonunu oluşturan girdilerin etkisi, hizmette de dolaylı yönden etki edebilir. Çünkü hizmetin içinde de enerji sarfiyatı ve gıda fiyatları etkisi hesaba katılabilir.
Sonuç? Fed Mayıs ayında, yaklaşık 2 hafta sonra, 22 yıl aradan sonra ilk defa 50 bps büyüklüğünde faiz artışı yapacak. Tüm gözler Ukrayna işgali ardından enerji maliyetlerinde olsa da, aslında hem girdi yayılım etkisinden, hem de diğer bileşenlerden kaynaklı bir genel tüketici enflasyonu baskısı görüyoruz. Bu gibi etkenler, gıdadan barınmaya, kira enflasyonuna kadar birçok kalemi etkiliyor. Bu gibi enflasyon kalemlerinde de ciddi bir düşüş etkisi gözlemlemiyoruz. Enflasyonun düşüşü tüketiciler, işletmeler ve politika yapıcılar perspektifinde genel olarak yavaş kalacaktır.
Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı
