“Yapay Zeka” ve “Robotlar”ın neden olabilecekleri problemlerin sorumluluğun kime ilişkin oluğu günümüzde hala belirsizliğini koruyan en değerli hususların başında. Yapay zekanın süratli yayılımına rağmen bu alandaki hukuksal düzenlemelere yönelik net bir çerçeve çizilmemiş olması ise kıymetli bir eksiklik olarak karşımıza çıkıyor.
International Veri Corporation (IDC) tarafından yeni sunulan raporun sonuçlarına dikkat çekmek istiyoruz. IDC raporuna nazaran, yapay zeka teknolojilerini kullanan yazılım, donanım ve hizmetlere yapılan global harcamaların her yıl yaklaşık yüzde 20 büyüyerek 2026 yılında 900 milyar dolar düzeyine ulaşacağı öngörülüyor.
Bu alandaki giderek artan ivmelenmeye karşı bilhassa yapay zeka ve robotların tüzel statüsündeki belirsizlik bugün ve ilerleyen vakitlerde yaşanabilecek değerli sıkıntıları da beraberinde getiriyor. Avrupa Kurulu 2019 ve 2021 yıllarında çıkarmış olduğu raporda mevzuyla ilgili yasa tasarılarının olduğunu belirtiyor. Avrupa Komisyonu’nun 27 Kasım 2019 tarihli kıymetlendirme raporunda “uzmanların gelişmekte olan dijital teknolojilere özel bir türel statü verilmesine gerek olmadığına inandıklarını ve rastgele bir zararın doğması halinde halihazırdaki mevzuatın geliştirilmesinin daha âlâ bir yanıt olabileceğine işaret ediliyor.
Bugün birçok ülkede yapay zekaya ait uygulamadaki düzenlemelerin otonom aygıtlar ve dronelar üzere halihazırda çeşitli bölümlerde kullanılan araçlara yönelik olduğunu görüyoruz. Mevcut düzenlemelerde yapay zekaya sahip araçlara ait nitelendirmeler yapılarak bu araçlar vasıtasıyla gerçekleştirilen süreçlerde sorumluluk üreticiye yahut duruma nazaran kullanıcı/operatöre bırakılabiliyor. Ayrıyeten, Avrupa Kurulu tarafından hazırlanan ve yapay zekalara ait birlik üye devletlerindeki düzenlemelerin uyumlu hale getirilmesinin planlandığı 21 Nisan 2021 tarihli yasa teklifinde yapay zekalar taşıdıkları risk boyutuna nazaran dörde ayrılmış durumda.
İlgili yasa teklifi uyarınca kabul edilemez nitelikli yapay zekaların yasaklanması; yüksek risk taşıyan yapay zekaların ise tüm ömür döngüleri boyunca daima yinelemeli bir süreçten oluşan bir risk idare sisteminin kurulması ve kayıt tutma sisteminin yapay zekâ sistemi ile entegrasyonun sağlanması üzere sıkı ihtiyaçlara tabi tutulması; hudutlu yahut az risk taşıyan yapay zekalara ait şeffaflık ve kullanan bireylerin bilgilendirilmesine ait düzenlemelerin yapılması planlanmaktadır. Risk taşımayan yahut minimal risk taşıyan yapay zekalara ait düzenleme yapılamayacak ise de Komite tarafından yapay zekâ üreticilerinin gerekli tedbirlerin alınması için teşvik edileceği düzenlenmektedir.
Son olarak bu yıl ağustos ayında İngiltere’de yapay zekaya ait yaşanan değerli bir gelişmeye de paylaşmak istiyoruz. İngiltere’de hükümet yapay zeka düzenlemelerine yönelik teklif kapsamında yapay zeka uygulamalarında rastgele bir problemden sorumlu tutulacak bir hukuksal kişinin belirlenmesini teklif etti. Bu kapsamda yapay zeki geliştiricileri geliştirdikleri yapay zekanın inançlı halde kullanılmasından ve inançlı olduğundan emin olacak. Belirlenecek bir hukuksal kişi de yapay zekanın aksiyonlarından sorumlu tutulacak.
