Türkiye seçime gidiyor. Seçmen, önümüzdeki periyot kimin yöneteceğine 14 Mayıs’ta karar verecek. Siyasette de kıymetli ve yüklü bir gündem var, iktisatta de. Lakin her şeyin başı iktisat. İktisatta işler düzgün gidiyorsa, memleketin huzuru da oluyor, öbür problemlerini çözmek için sükûneti de fırsatı da oluyor. Anahtar mevzu iktisadın uygun gitmesi. Anadolu iş dünyasına sorduldu. Yeni devirde sağlıklı, istikrarlı, refah üreten bir iktisat için ne gerekiyor? Yeni hükümet neler yapmalı? Beklentileri, talepleri, ikazları neler?
ÇANDIR: TARIM VE TİCARET İÇİN 8 TEDBİR GEREKİYOR
Antalya Ticaret Borsası Lideri Ali Çandır, iktisat ve iş dünyası olarak bilime ve hayatın doğal akışına uygun siyasetlerin hayata geçirilmesini beklediklerini söyledi. Çandır, başka beklentilerini şöyle sıraladı:
“Ekonominin temel kurallarına ters uygulamalar her yerde ve her vakitte çok maliyetlere ve ağır tahribatlara sebep oluyor. Seçimden sonra sonuç ne olursa olsun dolar kuru- enflasyon münasebeti hayatın doğal akışına uygun hale gelecektir ve bunun hepimize yüksek bir maliyeti olacaktır. Sorunumuz, bu maliyeti katlanılabilir hale getirecek siyasetleri üretebilmek. Temel hareket noktamız üretim olmalı, bunun altyapısı, ortamı vakit kaybedilmeden yaratılmalıdır. Zorlama büyüme yerine sürdürülebilir büyüme rotası izlenmeli. Bu hedefle gerekirse bir müddet büyüme hırsını frenlenmek, kurumsal bilgi ve derinliği tekrar kazandırmak, bağımsızlığı tanımlanmış kurumların fonksiyonlarını liyakatle yapmasını sağlamak ve öngörülebilirliği artırmak gerekir. Hukukun üstünlüğünün geçerli olduğunu tüm dünyaya göstermeliyiz. Direkt yabancı sermaye yatırımları için kredibiliteyi yükseltici icraatlar gerekiyor. Tarım ve ziraî ticaret için özel tedbirler başlığında şunları sayabilirim:
-Ticareti, arz talep bağıyla ve aktif işleyen piyasa düzenlemesiyle geliştirmek. Bu kapsamda hal yasasını iştirakçi bir anlayışla yenilemek,
-Tarımda girdi maliyetlerini güzelleştirmeye ve kayıtlılığı sağlamaya yönelik bir tedarik portalı geliştirmek ve teşvik edici uygulamalara geçmek,
-Tarımda toplumsal güvenlik ve toplumsal yardım siyasetlerini üretimi teşvik edecek formda yine düzenlemek,
-Kırsal kesimde ömrü ve üretimi motive edecek siyasetleri iştirakçi bir anlayışla kurgulamak ve uygulamaya geçirmek,
-Tarımsal dayanakları, Tarım Kanunu’nun emrettiği GSYH’nin yüzde 1’i seviyesine çıkarmak ve üretim planlamaya dayanak olacak formda vaktinde ödemek. Hazine topraklarının tarıma uygun olanlarını tarımla uğraşanlara kullandırmak,
-Ziraat Bankası’nın ziraî yatırım ve üretim faaliyetlerine uygun kredi verme önceliği ile çalışmasını sağlamak,
-Tarımsal ithalatı, üreticiyi terbiye etmek için değil yetersizlikleri tamamlamak için yapmak,
-Tarımsal ihracatı geliştirici yatırımları projeye dayalı olarak finanse etmek. Ziraî sigorta kapsamını genişletmek ve mali yükünü üretici için makul hale getirmek.’’
BAHAR: KADEMELİ MİNİMUM FİYAT DÜŞÜNÜLMELİ
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası ve Antalya OSB Lideri Ali Bahar, seçimlerden büyük beklentileri olduğunu lisana getirdi. Bahar, beklentileriyle ilgili şunları söyledi: “Ülkenin yaşadığı ekonomik problemleri derinden hissediyoruz.
Birincisi istikrar ve itimat ortamı bekliyoruz. Bunun için enflasyonun ve döviz kurunun acilen makul düzeylere indirilmesi gerekiyor. Yüksek enflasyonist ortamda öngörülebilirlik azalıyor, ticaret ve yatırımlar olumsuz etkileniyor. Kronik bir sorun haline gelen enflasyon için uzun vadeli yapısal tahliller getirilmeli.
İkincisi, finansman imkanlarına erişim konusu sürdürülebilirlik açısından değerli. Muhtaçlık duyulan finans kaynaklarına yüksek faiz göze alınsa dahi borç bulmak epey güçleşti. Bu husus da yapısal tahlil gerektiriyor.
Üçüncüsü minimum fiyat bahsidir. Elbette çalışanlarımızın refah seviyesini sağlamaları bizleri de memnun eder. Ülke gerçeklerinin farkında olmakla birlikte bu mevzuda hükümetimizden maaş, prim takviyesi, toplumsal güvenlik dayanağı vb. hususlarda dayanak bekliyoruz. Seçim yatırımı olarak vaat edilen taban fiyat düzeylerinin her iki tarafı da mutlu edecek formda tespiti değer arz ediyor. İşin niteliğine nazaran kademeli minimum fiyat ya da fazla mesai uygulamalarının yararlı olacağını düşünüyoruz.
Dördüncüsü, yüksek cari açık veren ülkemiz için ihracat konusu hayati sıkıntıdır. İhracatı artırmaya yönelik şirketlere vizyon kazandıracak, mevzuat, yabancı lisan vb. bahislerde rehberlik, danışmanlık ve eğitim hizmetleri epey değerli.
Beşincisi, güçte dışa bağımlılık tehlike arz ediyor. Güç fiyatlarındaki yüksek düzeyin yanı sıra oynaklık (volatilite) güç maliyetlerini yükseltiyor hem enflasyon üzerinde baskı yaratıyor hem de dış pazarlarda rekabetçiliğimize ziyan veriyor. Güç aktifliği, verimliliği, çeşitlendirme ve yenilenebilir güç kaynaklarının geliştirilmesi kıymetli. Yenilenebilir kaynaklara teşviklerin TL olarak verilmesinden vazgeçilerek, tekrar dolar olarak verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıyeten yenilenebilir güç kaynaklarının geliştirilmesi etrafa hassas bir büyümeyi de destekleyecektir. Hangi ekonomik siyaset olursa olsun, kesinlikle proje bazlı açık ve net olarak söz edilmeli ve en değerlisi uygulamaya dönük olmalıdır. Lakin bu biçimde ülke meseleleri tahlile ulaşabilir.’’
ÇELİK: FİYAT ARTIŞLARI DENETLENMELİ
Isparta Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Metin Çelik, ihracatçılar açısından dövizin biraz daha yükselmesi, olağan düzeye gelmesinin kesimi mutlu edeceğini belirtti. Çelik, yeni hükümetten acil talepleriyle ilgili şunları söyledi:
“Dövizin baskı altında kalması ihracatçılarımızın rekabet yapamamasına sebep oluyor. Kredilere kolay ulaşılamaması ve BCH kullanmak isteyen KOBİ’lerin yüksek faizlerle müsabakası paraya ulaşımı zorlaştırmakta, birçok bölümü probleme sokmaktadır.
Birçok kesimde inşaat, hayvancılık, ulaşım ve gibisi fiyat artışları; doğalgaz, elektrik, akaryakıt artışlarının çok üzerinde seyrediyor. Bunun bu halde devam etmesi birçok imalatçıyı ve üreticiyi mağdur ediyor. Bilhassa ana kalemlerde fiyat artışlarının çok hoş denetlenmesi ve fahiş artış yapanların cezalandırılarak imalatçı ve üretici mağduriyetleri giderilmeli.’’
KIVANÇ: ENFLASYONLA ÇABA BİRİNCİ GÜNDEM OLMALI
“İhracatçılar olarak bir yandan küresel manadaki risk ve değişimlerle, öbür taraftan da ülke içindeki öbür risklerle uğraş etmeye çalışıyoruz” diyen Adana Sanayi Odası Lideri Zeki Kıvanç, şöyle devam etti: “En kıymetli beklentimiz seçim sürecinin tamamlanıp, siyasetin değil iktisadın öne geçtiği, iktisada odaklanılıp, piyasalara itimat verecek tedbirlerin yürürlüğe konulduğu bir ortam. Enflasyonun hem üretici hem de tüketici boyutlarıyla düşürülmesi, öngörülebilirlik için son derece değerli. Seçimden sonra enflasyon ile uğraşın iktisat idaresinin birinci gündemi olmasını bekliyoruz. Seçim sonrası dünyada ve ülkemizde yaşanan birçok etkene karşın ihracat ve büyüme rekorları kıran iş dünyamız, pandemi ve evvelki güçlü dönmelerde olduğu üzere bu süreci de muvaffakiyetle atlatacaktır. Buna inancımız tam. Bu gayelere ulaşılması için iktisat idaresinin güç başta olmak üzere üretim girdi maliyetlerini aşağı çekecek daha tesirli ve kalıcı sistemleri devreye almasını, teşvik ve takviyeleri artırmasını bekliyoruz.
Aynı vakitte finansmana ulaşma noktasında vakit zaman problemli süreçler yaşayan sanayicimizin, kredilere ulaşması daha kolaylaştırılarak yeni yatırımların önü açılmalı. Uzun vadeli düşünerek, yüksek teknolojiyi ve katma kıymetli eserleri önceliğimize almalıyız. Bu taraftaki politikalarımızı genişletmeli ve geliştirmeliyiz. İthal girdiyi düşürecek üretimin sürükleyeceği büyümeyi sağlamamız gerekiyor. Önümüzde çok önemli bir dönüşüm çağı var. Bu dönüşüm çağında rekabet gücümüzü artırabilmek için endüstrimizin yeşil ve dijital dönüşümünü sağlamalıyız. Tüm bunlar için yanlışsız bir kalkınma ve finansman modeli ile stratejik bir planlamayı ana odağımıza almamız gerekiyor. Seçim ertesinde ortaya çıkacak olumlu havaya mecburî gereksinimimiz var. Ekonomik istikrarın temini ile epeyce üretken olan Türkiye, yabancı direkt yatırımcılar için değerli bir cazibe merkezi olacaktır.”
“POPÜLİST SİYASETLERİN MALİYETİ YÜKSEK OLUR”
Antalya Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (ANSİAD), yeni iktisat idaresinden beklentilerini şöyle sıraladı:
-Döviz piyasasındaki dengesizlik seçimden evvel ele alınması gereken acil bir meseledir. Para piyasasındaki faiz meçhullüğü ve kısıtlayıcı uygulamaların sürdürülemez olduğu görülmektedir. Merkez Bankası’nın durumu görmezden gelmesi yanlışsız değildir. Kur beklentilerini çapalayacak ve TL’ye inancı artıracak adımlar net olarak ve çabucak açıklanmalıdır.
-Türkiye iktisadı fiyat seviyesinin yetersiz kaldığı, lakin verimsizlik ve yüksek maliyetler nedeniyle gerçek dalın de rekabet edemez hale geldiği bir çıkmaza girmiştir. Belirsizlik, enflasyonu ve girdi maliyetlerini artıran temel faktör haline gelmiştir. Ekonomik bahisler seçim sürecinde ikinci, hatta üçüncü plana itilmiş ve yalnızca popülist vaatlerden ibaret kalmıştır. Toplum erken emeklilik dahil her şeyi devletten bekler hale getirilmiştir. Halbuki Türkiye’nin dış kaynak ve finansman muhtaçlığı had safhadadır. Popülist siyasetlerin maliyetinin yüksek olacağı dikkate alınarak önümüzdeki aylarda döviz kuruyla birlikte fi yat istikrarının, bütçe istikrarının nasıl sağlanacağı, çok para arzının nasıl önleneceği net olarak açıklanmalıdır.
* Türkiye Cumhuriyeti ikinci yüzyıl vizyonu siyasi rekabet alanı değil, ortak ulusal vizyon olmalıdır. Çağdaş bir devlette temel siyasetler ortak akıl ve bilimle belirlenir, demokrasi, hukuk, toplumsal adalet, özgürlük, ulusal uzlaşma, toplumsal devlet ve özgür piyasa iktisadı kuralları siyasi partilere ve seçim sonucuna nazaran değişemez. Maalesef bu ortak vizyon ve temel kıymetlere bağlılık görülmediği üzere, orta ve uzun vadeli amaçların çok genel kaldığı, dal, bölge, vilayet vizyonlarının çalışılmamış olduğu görülmektedir. Vizyon eksikliğini kısa vadede giderebilecek bir formül Ekonomik ve Toplumsal Konsey’in yerelden ulusala güçlü ve kapsayıcı bir kurum olarak kurulmasıdır.
-Deprem bölgesinde bir yılda üretimi öngörülen 300 bine yakın konut acil gereksinimi karşılayamayacak. Münasebetiyle çadırda yahut öbür vilayetlerde süreksiz şartlarda yaşayan 2-3 milyon vatandaşımızın durumu daha fazla konuşulmalı.
ŞAHİN: TARIM VE ORMAN BAKANLIKLARI FARKLI OLMALI
Isparta Ticaret Borsası Lideri Hüdai Şahin, Isparta’nın ziraî üretiminin ihracatındaki zorlukların kaldırılmasını istedi. Şahin’in başka talepleri ise şöyle:
-Türkiye’ye vergi uygulayan ülkelerle bu bahisler tahlile kavuşturulmalı,
-Tarımsal destekleme modelinin, havzasal bazlı ve üretim ölçüsüne nazaran verilmesi düzenlenmeli,
-Tarım ve hayvancılıkta makro planların yapılması,
-Ülkemiz genelinde, tarım ve hayvancılık envanterin alanda tespitinin net olarak yapılması
-Envantere nazaran makro planların oluşturulması
-Tarım ve Orman Bakanlığının ayrılması
Patronlardunyasi.com
