İngiltere’de başbakanlık vazifesini bugün bırakan Theresa May, 3 yılı biraz aşan vazife müddetinde ülkenin yaşadığı terör taarruzları, parlamentoda hükümet çoğunluğunu kaybettiği genel seçim ve krize dönüşen Brexit süreciyle hatırlanacak.
İngiltere tarihindeki “ikinci bayan başbakan” May, vazifeye 23 Haziran 2016’da yapılan Avrupa Birliği (AB) referandumunda, üyeliğin devamı için kampanya yapan devrin Başbakanı David Cameron’ın istifasını takiben 13 Temmuz 2016’da geldi.
May, İçişleri Bakanlığı periyodunda sergilediği sert, disiplinli duruşuyla “Demir Leydi” lakaplı İngiltere’nin birinci bayan başbakanı Margaret Thatcher’a benzetildi.
Ancak May, 3 yılı biraz aşan başbakanlık vazifesinden ayrılacağını duyurduğu basın açıklamasını göz yaşlarıyla bitirdi.
40’a yakın üst seviye isim istifa etti
Brexit referandumunda kendisi de AB üyeliğinin sürmesinden yana oy kullanan May, kabinesini istikrarlı biçimde kurmaya çalıştı.
Boris Johnson ve David Davis üzere katı Brexitçiler de Philip Hammond ve David Gauke üzere ılımlılar da kabinede değerli bakanlıkları aldı. Fakat bu istikrar arayışı, May’in bakan istifalarıyla dolacak başbakanlığının temelini oluşturdu.
May, kısa süren liderliği ve başbakanlığı sırasında hükümette, Tony Blair’in ve Margaret Thatcher’ın 10’ar yıllık vazifelerinde gördüklerinden daha fazla istifa gördü.
May hükümetinden ortalarında bir dışişleri bakanı, iki Brexit bakanı, bir çalışma bakanı, iki savunma bakanı, bir başbakan yardımcısının da bulunduğu 40’a yakın üst seviye isim istifa etti.
Erken seçim faciası
İktidardaki Muhafazakar Parti’nin liderliğine ve başbakanlığa tek aday olduğu için otomatik olarak gelen May, önünde duran Brexit misyonunu gerçekleştirmek için halk takviyesi almayı denemek zorunda kaldı.
May, partisinin parlamentoda yalnızca 10 milletvekili farkla sahip olduğu hükümet çoğunluğunu genişletmek için erken seçim kararı aldı.
Ancak seçim sürecinde sergilediği makûs performans yüzünden partisi elindeki çoğunluğu da kaybedince, Kuzey İrlanda’nın İngiltere ile birlik yanlısı çok sağ Demokratik Birlik Partisi’nin (DUP) dışardan dayanağıyla May, azınlık hükümeti kurmaya mecbur oldu.
Bu durum May’in AB ile yürüttüğü Brexit müzakerelerinde hareket alanını daraltırken, en sonunda vardığı muahedeyi da parlamentodan geçirememesine taban oluşturdu.
Kuzey İrlanda sorunu, sonunu hazırladı
Theresa May’in sonunu hazırlayan faktörlerden biri, Kuzey İrlanda sorunu oldu.
AB ile iki yıl boyunca yürüttüğü müzakerelerin sonunda vardığı Brexit mutabakatı, Kuzey İrlanda ile ilgili “tedbir maddesi” nedeniyle Avam Kamarası’nı geçemedi.
May’in Brexit muahedesi, İngiliz parlamentosunun alt kanadı Avam Kamarası’nda birincisi tarihi farkla olmak üzere toplam 3 defa reddedildi.
Anlaşmada reaksiyon çeken husus, AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ile İngiltere’ye bağlı Kuzey İrlanda ortasına Brexit sonrasında fiziki hudut girmesini önlemeyi amaçlıyordu. Hususa nazaran, İngiltere ile AB kapsamlı ticaret mutabakatı imzalayana kadar, ülkenin bütünü Gümrük Birliği’nde kalacak lakin Kuzey İrlanda ek AB kurallarına da tabi olacaktı.
Bu unsurun Kuzey İrlanda’yı vakitle İngiltere’den koparacağını savunan Muhafazakar Partili katı Brexitçiler ile DUP, May’in mutabakatının Avam Kamarası onayı almasını önleyen en değerli aktörler oldu.
Kuzey İrlanda sorunu, müstakbel başbakanı da bekleyen en kritik sorun olmayı sürdürüyor.
Tarihteki en büyük seçim yenilgisi
May’e son darbe ise 22 Mayıs’ta yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde geldi. Muhafazakar Parti tarihinde birinci kere ülke çapında yapılan bir seçimde 5. sıraya düştü.
Parti içi muhalefetin artan baskısına dayanamayan May, iki gün sonra, 24 Mayıs’ta yaptığı açıklamayla parti liderliğini ve başbakanlığı bırakacağını ilan etti.
Terör ve yangın
May’in başbakanlığının birinci yılında 4’ü Londra’da, biri Manchester’da olmak üzere peş peşe 5 terör saldırısı yaşandı. 36 kişinin hayatını kaybettiği ataklar, evvelki 6 yılı İçişleri Bakanı olarak geçiren May’in karnesine yazıldı.
Terör hücumlarının ortasında Londra’nın en lüks semtinde fakirlerin yaşadığı bir toplumsal konutta çıkan yangında 80’e yakın kişinin hayatını kaybetmesi de İngiliz Başbakanın gücünü zayıflattı.
“Brexit Brexittir” sadeliğinde bir slogan ve büyük bir öz itimatla kendisinin belirlediği AB’den ayrılık tarihini iki defa ertelemek zorunda kalan May, tarihe “Brexit’e kurban giden ikinci başbakan” olarak geçmiş oldu.
Kaynak: AA
