Dün sabah kaleme aldığımız bültenimizde, global mali piyasalarda yaşanan iyimserliği saman alevine benzetmiş ve süreksiz olacağının altını çizmiştik. Hakikaten, global mali piyasalarda 1 gün süren optimistlik akabinde dün neredeyse her yer koyu kırmızıya büründü. Yaşanan sert satışların temelinde stagflasyon kaygısı yatsa da, dünün kıssasını 3 başka başlık oluşturdu. Sabah saatlerinde Almanya’da açıklanan Eylül ayı TÜFE enflasyonu, çift hanelere gelerek 2. Dünya savaşından sonra en yükseği test ederken, ABD’de açıklanan 2. Çeyrek devri enflasyonu da piyasa kestirimlerinin üzerinden gelerek moralleri bozdu.
Veriler, FED’in, global finans piyasalarındaki ‘kargaşaya’ hem de atılan bu kadar adımın iş piyasasını zayıflattığına dair artan erken işaretlere karşın, 40 yılın en azılı enflasyonunun yıpratıcı tesirleriyle çaba etmek için borçlanma maliyetlerini artırmaya devam edeceği beklentisini kamçıladı. Üçüncü sorun ise İngiltere cephesinde yaşanan son periyotlardaki anlaması sıkıntı ve ortodox olmayan son gelişmeler piyasaları huzursuz ediyor. Öncelikle, Kıta Avrupası’nın Rusya ile girmiş olduğu ekonomik savaş, devam eden Brexit’in laneti, çift hanelere yükselen enflasyon ve buna karşı sakinlik riskine karşın faiz artırımına birinci soyunun merkez bankası olan İngiltere’nin (BoE) izlediği para siyasetinin bu sefer de 40 yıl akabinde açıklanan ve ekonomiyi desteklemek adına devreye alınan mega vergi indirimleri (genişlemeci maliye politikası) ile çelişmesi sonrası tahvil piyasasında yaşanan (özellikle uzun vadelerde) üst istikametli hareket, BoE’nin tahvil piyasasına müdahale etmesine neden olmuştu.
Para ve maliye siyasetinin İngiltere’de çok farklı taraflara işaret ettiğinin altını çizmek gerekiyor. Kısa vadede vergi indirimlerinin yarattığı kayıpları karşılamak ismine kamunun borçlanma ihtiyacının artmasına kısa vadeli tahvillerin reaksiyon vermesi rahatlıkla anlayabiliyoruz, lâkin uzun vadeli tahvillerin de faizinin yükselişe eşlik etmesi, ortada öteki sıkıntıların da var olduğuna işaret ediyor! Dün Financial Times haberine nazaran, İngiltere’de emeklilik şirketlerinin finansal dayanıklılığına ilişkin sıkıntılar ve artan uzun vadeli faiz oranlarının iflas riskini gündeme getirmesi akabinde (BoE’nin neden çabuk bir biçimde müdahale ettiği daha âlâ anlaşılıyor) global piyasaların satıcılı havasını pekiştirdi.
İngiltere’de yaşanan problemler tüm çıplaklığı ile masada dururken, BoE faizleri süratle artırarak bu açmaza karşı ne kadar tahlil sağlayabileceği de farklı bir tartışma konusu. İngiltere Başbakanı Liz Truss, ülkenin finansal piyasa kaosundan sonra sessizliğini bozarak ekonomik büyümeyi yine canlandırmak için tartışmalı planına bağlı kalacağını açıkladı! Tüm dünyanın enflasyon ve büyüme ortasında bir tercih yapmak zorunda kaldığını ve âdeta ‘depresyonda’ olduğunu görüyoruz. Japonya ve İngiltere akabinde piyasa müdahalelerinin yaygınlaşacağını da düşünmeye başladık.
Tüm bu gelişmelerin gölgesinde, Wall Street dün geceyi ‘burun üstü’ düşüşle tamamladı. Agresif merkez bankalarının global çapta stagflasyon tasasını daha da tırmandıracağı ve tahvil piyasalarında yaşananların pay senedi piyasalarına da sıçrayabileceği korkusu baskın kaldı. Risk iştahının bir devir göstergesi olan teknoloji borsası Nasdaq dün geceyi %3 düşüşle tamamlarken, Dow ve S&P500 %2’ye varan gerileme ile günü bitirdi. Sene başına nazaran bakarsak, Dow neredeyse %20, S&P500 %24 , Nasdaq’da ise düşüş %31 oldu.
TCMB’nin analitik bilançosu, 23 Eylül ile biten haftada, brüt döviz rezervlerinin 3,5 milyar dolar azalışla 71,3 milyar dolar düzeyine gerilediğini gösterdi. Rezervlerdeki keskin erimenin art planında 26/09/2022 vadeli dolar cinsi eurobondun geri ödemesinin (yeni bir ihraca çıkılmadı; Hazine’nin kasasından karşılandı) hissesinin büyük olduğunu not edelim. USDTRY kuru dün 18,55 düzeyini test ederek tepeyi bir adım daha üste taşırken, gözler dün tekrar pay senedi piyasasında yaşanan türbülans sonrası gelişmeleri takip etti. Borsa İstanbul’da ay ortasında keskin düşüşe yol açan ve büyük banka paylarının arka arda taban olmasına yol açan kaldıraçlı konumların kapatılması için Takasbank tarafından aracı kurumlara fonlama sağlandı. Dün sabah saatlerinde Merkezi Kayıt Kurumu (MKK) tarafından KAP’a yapılan açıklamaya nazaran Şekerbank’ın sermayesinin %13,05’ine denk gelen 242,7 milyon TL nominal pahalı hisse ile TSKB’nin sermayesinin %7,22’sine karşılık gelen 202,1 milyon TL nominal bedelli hisseler dün Takasbank’a teslim edildi. Borsada son periyotta yaşanan keskin yükseliş sonrası rövanşın çok sert olacağının altını çizmiştik. Pay senedi yatırımcısının (özellikle de küçük yatırımcının) keyfinin uygunca kaçtığını söyleyebiliriz. BIST100 ana endeksi dünü günü %1,6 ; Bankacılık endeksi ise %1 düşüşle tamamladı. Terazinin istikrarı bir sefer bozulmaya gerek!
Yeni gün başlangıcında, Asya piyasalarında hâkim renk tekrar kırmızı. Pay senetleri, COVID-19 pandemisinin başlangıcından bu yana en makus aya yönelirken, döviz ve tahvil piyasalarındaki dalgalanmalar merkez bankalarının şahin konuşmaları, global sakinlik tasaları ve artan jeopolitik risk de yangına âdeta akaryakıt döküyor. Rusya Devlet Lideri Putin, bugün Ukrayna’nın dört bölgesini ilhak etmek için Kremlin merasimine mesken sahipliği yapmaya hazırlanırken, Ukraynalı mevkidaşı Rusya’nın savaşın en ziyanlı sonuçlarından kaçınması için Putin’in durdurulması gerektiğini söyledi. Manşette de ima etmeye çalıştığım üzere, her yeni gün yeni bir olayla karşılaşıyoruz ve bu da ister istemez hayli yıpratıcı olmaya başladı. Gösterge endeks Tokyo borsası %1,7 aşağıda süreç görürken, ABD borsalarının vadeli süreçlerinde de küçük de olsa satıcılı hava görülüyor.
İngiltere’de emeklilik şirketlerinin finansal durumuna ait kaygılar ve beraberinde para siyaseti ile maliye siyasetinin çatışmasına rağmen GBPUSD paritesi sert bir yükseliş kaydederek 1,12 düzeyine dayandı. Açıkçası, sterlinin çok fazla kıymet kaybettiğini kabul etsek de, dünkü yükselişin nedenin anlamadık ve bize dengeli da gelmedi. BoE başekonomisti Phil sert faiz artış sinyali verdi ve bu da Sterlin’de bir ölçü toparlanmaya neden olduğunu düşünüyoruz. Bu minvalde, 1,1410 düzeyinin altında kaldığımız sürece, Sterlin almak için çabuk etmeyeceğiz. Değerli madenler cephesinde ise, jeopolitik risk ile dolar getirisi ortasında taraf bulmakta zorlanan (faiz getirisi olmayan) ons altında teknik mânâda 1,685 dolar düzeyinin takip edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Üzerinde pak bir haftalık kapanış görmeden tez edilmemelidir.
Peşinen söyleyeyim ki, bugün haftanın, ayın ve devrin son iş günü. En kolay anlatım ile kazanda çok kepçe var ne olacağını kestirmek de güç. Bugün sert fiyat hareketlerine hazırlıklı olmak gerekiyor! Dün açıklanan Almanya enflasyon verisi ardından bugün açıklanacak Euro Bölgesi TÜFE sayısının da rekor kırması bekleniyor (%9,7). AB cephesinde bugün pek çok bilgi açıklanacak. Referandum sonrasında Putin’in bugün yapacağı konuşmanın savaşı yeni bir evreye sokabileceğini düşünüyoruz.
iktisatbank.com
