Araç fiyatlarında muhakkak oranda indirim sağlayacak olan ÖTV matrah artışı düzenlemesi için 1 Aralık’a tarih verilmesi, otomotiv satışlarında sert frene neden oldu. Otomotivciler, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklamasının akabinde dün piyasada satışların durma noktasına geldiğini, ayrıyeten fırsatçılara da gün doğduğunu lisana getirdi.
Sektör yetkilileri, piyasada daha fazla kayıp yaşanmaması için Bakan Nebati’ye davet yaparak, ilgili düzenlemenin detaylarının vakit kaybetmeden açıklanarak, çabucak uygulamaya alınmasını istiyor.
NB EKONOMİ’den Aysel Yücel’in haberine nazaran, kesimin çatı kuruluşları olan OYDER, ODD ve OSD yetkileri dün hususla ilgili acil toplandı. İlgili STK’lar tarihin öne çekilmesi talebini ortak bir yazıyla bakanlığa iletmeyi planlıyor.
İlk kere önden duyuruldu
Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER), Hazine ve Maliye Bakanlığı ile 19 Kasım’da bir ortaya gelmiş, OYDER Lideri Dr. Altuğ Erciş, toplantıda bölümle ilgili sıkıntıların aktarıldığını, bilhassa de ocak ayından bu yana yapılmayan ÖTV matrah güncellemesinin bir an evvel gerçekleştirilmesi talebini ilettiklerini açıklamıştı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin matrah güncellemesine yönelik 1 Aralık’a tarih verdiğini duyurmuştu. Lakin matrah güncellemesine yönelik birinci kere evvelce tarih verilmesi, bölümde şok tesiri yarattı.
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Lideri Ali Haydar Bozkurt, evvelki gün, “Önceden tarih verilen durumlarda, araç almayı düşünen tüketicilerin bir beklenti içerisine girmesi durumu kelam konusu oluyor. Umarız ki uzun vakittir beklenen matrah güncellemesi bir an evvel uygulamaya alınır” açıklamasını yapmıştı. Otomotiv piyasasında korkulan oldu ve satışlar adeta durma noktasına geldi.
Gülan Otomotiv İdare Şurası Lideri Alp Gülan, yalnızca sıfır değil ikinci el araç piyasasının da kilitlendiğine dikkat çekerken, “Öte yandan mesela paraya gereksinimi olan bir kişi aracını galericiye satarak nakde çevirmek istiyor ancak galerici alamıyor. Hepimize bu dalga dalga vurmaya başlıyor. Piyasada 75 bine yakın galerici var. 800’ün üzerinde bayi var. Herkes ayın birine kadar bekleyecek. Bu türlü bir beklenti bütün ekosistemi bozuyor. Herkes yeni ÖTV matrah oranlarının ne olacağını merak ediyor. Sayın Bakanımızdan ricamız belirsizliğin çabucak ortadan kalkması ve 1 Aralık’ı beklemeden planlanan ÖTV matrah güncellemesinin çabucak yapılması. Ekosistemin devamlığı açısından bu çok önemli” diye konuştu.
Ancak alımını ötelemeyen tüketiciler de olduğu belirtiliyor. Bu eğilimi gösteren tüketicilerin aralık ayında araç bulamamaktan telaş duyduğu, ocakta ise enflasyon ve kur artışına bağlı olarak yeni artırımların olabileceğini öngördüğü için şimdiden alım yapmayı tercih ettiği belirtiliyor. İkinci el kesiminin önde gelen oyuncularından Otoshops Genel Müdürü Melih Memnun da, matrah güncellemesi konusunda 1 Aralık’a tarih verilmesinin ikinci el piyasasına tesirini şöyle kıymetlendirdi: “Krediye erişim hala en büyük sorun olmakla birlikte, ÖTV matrahlarında düzenleme beklentisi sıfırı olduğu üzere ikinci el piyasasında da daralmaya neden oluyor. Tüketici, aldığı araçtan ziyan edebileceği telaşıyla taleplerini öteliyor. Bu belirsizlikler yalnızca tüketicileri değil tıpkı vakitte araç sağlayıcıları ve satıcıları da plan yapamaz bir duruma getiriyor.”
En son 1 Ocak’ta matrah güncellemesi yapılmıştı
Aracın vergisiz fi yatını belirleyen ÖTV matrah limitleri, birinci kere 2016 uygulamaya alınmıştı. Lüks, orta ve ekonomik sınıftaki araçlardan alınacak vergi oranlarını farklılaştırmayı amaçlayan uygulama yüzde 45, 50 ve 60 olmak üzere 3 farklı dilimden oluşuyordu. 2020’de yüzde 60’lık dilimin yerini yüzde 80 aldı. Akabinde Ocak 2022’de yüzde 60 ve 70 orta dilimler oluşturdu. Lakin kur artışı ve yüksek enflasyon paralelinde, piyasada yüzde 80 ÖTV dilimine giren yalnızca 1-2 model kaldı. Bu nedenle hem tüketici hem de otomotivciler acil bir matrah düzenlemesi yapılması görüşündeydi.
“En az %100 artış olmalı”
Matrah güncellemesi konusunda 1 Aralık’a tarih verilmiş olsa da artış oranının ne olacağı açıklanmadı. 2016’dan bu yana yapılan son üç ÖTV matrah düzenlemesinde artış oranı yüzde 30’lar civarında olmuştu. Lakin, geçen bu müddette yüksek enflasyon ve kur artışına paralel araba fiyatlarında yüzde 100’ün üzerinde artırım oldu. Dal temsilcileri, ÖTV matrah artırımının da en az yüzde 100 olması gerektiği görüşünde birleşiyor. Lakin kimi kesim temsilcilerine nazaran, hükümetin ÖTV gelirden bu oranda vazgeçmesi mümkün görünmüyor. Matrah artış oranı şimdi bilinmediği için, fiyatları hangi ölçüde etkileyeceği de net değil. Fakat uzmanlar, yüzde 100’e yakın bir matrah artışının araba fiyatlarında ortalama yüzde 10-15 indirim sağlayacağını belirtiyor. Yapılan araştırmaya nazaran, piyasada fakat yüzde 7 ile 10 ortasında aracın fiyatından aşağı istikametli bir hareket olabilir.
Fırsatçıya gün doğdu
Otomotiv piyasasında oluşan belirsizlik, fırsatçıları da harekete geçirdi. Kesim yetkililerinin aktardığı bilgiye nazaran; birtakım bayiler, belirsizlik ortamından faydalanarak fırsatçılık yapıyor. Bu bayiler, tüketiciye 1 Aralık’ta arabalara yeni artırımların geleceğini söyleyerek, fiyatları üst çekiyor.
Bir öteki teze nazaran de birtakım bayiler, mesela liste fiyatı 500 bin TL olan bir araca bir aksesuar ekleyerek, aracın fiyatını 580 bin TL’ye çıkarıyor. Bu aracı da stokta tutuyor ve satmıyor. 1 Aralık’ta matrah artışıyla fiyat inse bile konulan aksesuar ve yeni fiyattan ötürü, aracın fiyatı tekrar 500 bin TL’nin üzerinde kalıyor. Zira takılan aksesuar aracın vergi dilimini değiştirebiliyor.
Sitelerde ilan sayısı arttı
Fiyatların düşeceği beklentisi, aracını satmayı planlayanları da harekete geçirdi. Otomotiv data ve tahlil şirketi Cardata’nın verdiği bilgiye nazaran, “Son üç günde online ilan sitelerinde girilen yeni araç ilanı sayısı 60 bin oldu. Bu sayının çok yüksek olduğunu vurgulayan Cardata yetkilileri, “Olağan periyotta 12-13 bin olan günlük girilen satılık araç ilan sayısı, son üç gündür ortalama 20 bine çıkmış durumda. Zira, tüketici elindeki aracın kıymetinin, matrah düzenlemesiyle düşeceği tasasına kapıldı” dedi.
