Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Murat Uysal, bankanın kurumsal şeffaflığını artırmaya ve siyaset bağlantısını güçlendirmeye yönelik birtakım güzelleştirme adımları üzerinde çalıştıklarını belirterek, “Para siyaseti süreçlerinin dizaynında, başta enflasyon ve iktisadi faaliyet olmak üzere makroekonomik göstergelerin tamamını dikkate alan data odaklı bir yaklaşım ile hareket edeceğiz.” dedi.
Uysal, finansal istikrara katkı sağlamak gayesiyle zarurî karşılıklar başta olmak üzere tasarruflarında bulunan araçları aktif bir biçimde kullanacaklarını vurguladı.
Mevcut gelişmelerin para siyasetinde hareket için bir hareket alanı oluştuğuna işaret ettiğini kaydeden Uysal, “Bu çerçevede Para Siyaseti Şurası açıklanan bütün bilgileri tahlil ederek, ortak akıl ve istişare çerçevesinde uygun kararı verecektir” tabirlerini kullandı.
Uysal, önümüzdeki dönemde küresel konjonktür ve sermaye akımlarının seyrine bağlı olarak, rezervleri güçlendirmek hedefiyle mevcut araçlarda da revizyona gidilebileceği sinyalini verdi.
Uysal, Merkez Bankası Başkanlığına atanmasının akabinde birinci röportajını verdi ve yeni periyot stratejilerini anlattı. Enflasyondan para siyasetine, rezerv planlarından büyüme ve ödemeler istikrarına kadar birçok bahiste değerlendirmelerde bulunan Uysal, sorulara şu yanıtları verdi:
Merkez Bankası Lideri olarak atandığınızda yapılan duyuru metninde birtakım iletiler verdiniz. Bu iletilerin biri bağlantı siyaseti üzerineydi. ‘İletişim kanallarının en üst seviyede kullanılacağı’ biçiminde bir taahhütte bulundunuz. Para siyasetinin irtibatına yönelik ilerleyen periyotta atmayı düşündüğünüz adımlar nelerdir?
Merkez Bankasının fiyat istikrarı doğrultusunda uyguladığı siyasetlerin aktifliği ve hesap verme sorumluluğu açısından bağlantı siyasetleri büyük ehemmiyet taşımaktadır. TCMB, bilhassa 2001 yılındaki kanun değişikliğinin akabinde kurumsal olarak güçlü irtibat kanalları geliştirmiş ve bu mevzuya değerli yatırım yapmış bir kurumdur. Yeni devirde çalışma arkadaşlarımla birlikte bu eforları daha da ileri götürme çabasında olacağız. Bankamızın faaliyetleri hakkında kamuoyuyla çeşitli platformlarda tesirli, şeffaf ve kapsayıcı bir irtibat kurulmasının amaçlarımıza ulaşma noktasında değerli katkılar sağlayacağına inanıyorum.
Kurumsal şeffaflığımızı artırmaya ve siyaset irtibatımızı güçlendirmeye yönelik birtakım uygunlaştırma adımlarının üzerinde çalışıyoruz. Bu kapsamda birinci planda gündeme gelebilecek birkaç uygulamadan bahsedebilirim. Örneğin, para siyaseti karar alma süreci ve alınan kararların münasebetlerine dair daha fazla bilgi paylaşacağız. Merkez Bankası piyasa süreçlerine ait data paylaşımımızı güçlendireceğiz. Ayrıyeten, Merkez Bankasının para siyaseti ve genel hususlarda yaklaşımına dair çeşitli mecralarda daha sık ve daha somut bilgi paylaşımı da yapacağız. Bunun dışında genel irtibat uygulamaları ile ilgili farklı boyutta hazırlıklarımız da sürüyor. Bu çerçevede, başta iktisat basını olmak üzere yatırımcılar, finans kuruluşları ve gerçek kesim temsilcileri kıymetli paydaşlarımız olmaya devam edecek. Toplumun tüm kesitlerine fiyat istikrarının ehemmiyetini ve bu süreçte Merkez Bankasının rolünü anlatmaya yönelik faaliyetlerimizi sürdürmeyi hedefliyoruz. Ayrıntılı bağlantı çerçevemizi ilerleyen süreçte kamuoyuyla paylaşacağız.
İlk açıklamada fiyat istikrarının yanı sıra finansal istikrar vurgusu da vardı. Bunu nasıl okumalıyız?
Kapsayıcılığı yüksek ve gelişmiş bir finansal sistemin varlığı, para siyaseti transfer düzeneğinin sağlıklı işleyişi açısından bir ön şart niteliğindedir. İktisadi aktörlerin finansmana erişimi, üretim ve ihracat başta olmak üzere istikrarlı bir makroekonomik görünüm için temel ögedir. Ayrıyeten fiyat istikrarı ve finansal istikrarın ayrılmaz bir bütünün modülü olduğunu vurgulamak gerekir. Fiyat istikrarı olmadan finansal istikrar sağlanamaz. Öte yandan finansal istikrarın güçlü olmadığı bir iktisatta fiyat istikrarı kalıcı olmaz. Münasebetiyle biz finansal kesim ve gerçek dal etkileşimini yakından izleyerek finansal sistemin sıhhatini da gözetmek ve buna yönelik olarak araç setimizi daima olarak geliştirmek durumundayız. Önümüzdeki devirde, finansal istikrara katkı sağlamak maksadıyla mecburî karşılıklar başta olmak üzere tasarrufumuzda bulunan araçları aktif bir formda kullanacağız.
Bunun yanı sıra, finansal istikrara dair uzun vadeli yapısal çalışmalara da dayanak vermeye devam edeceğiz. Alternatif finansman kaynaklarının gelişmesi ve araç çeşitliliğinin artması gerçek dal başta olmak üzere hane halkı ve öbür iktisadi aktörlerin finansman ve tasarruf kararlarını destekleyerek makroekonomik dengelenmeye katkı sağlayacaktır. Bu doğrultuda, sermaye piyasalarının derinleşmesi kapsamında atılacak adımlara Merkez Bankası olarak daha fazla katkı yapmaya devam edeceğiz.
Sizce fiyat istikrarı ve büyüme ortasında bir çelişki yok o vakit?
Bu iki kavram çelişmiyor, bilakis birbirini destekliyor. Sağlıklı ve kapsayıcı bir büyüme fiyat istikrarının sürdürülebilirliğini güçlendirir. Fiyat istikrarı ise meçhullüğü azaltıp faizleri düşürerek büyüme potansiyelini dayanaklar. Bilhassa mevcut periyotta enflasyondaki düşüş sürecinin devamlılığının, risk primimizin düşmesi ve iktisattaki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük değer taşıdığını değerlendirmekteyim.
Yeni devirde para siyaseti stratejisinde bariz değişim beklemeli miyiz?
Önümüzdeki devirde para siyaseti süreçlerinin dizaynında, başta enflasyon ve iktisadi faaliyet olmak üzere makroekonomik göstergelerin tamamını dikkate alan data odaklı bir yaklaşım ile hareket edeceğimizi belirtmek isterim. Ek olarak, mikro dinamikleri ve saha bilgilerini de yakından takip etmeye devam edeceğiz. Para siyasetinin aktifliğini arttırmak ismine başta finansal kesim, gerçek kesim ve kamu kısmı olmak üzere süreçlere girdi sağlayacak tüm taraflarla ahenk içerisinde çalışacağız.
Yakın devir enflasyon gelişmeleri ve yeni periyot para siyaseti duruşunuz hakkındaki değerlendirmeleriniz nelerdir? Gelecek devirde para siyaseti nasıl bir seyir izleyecek?
Para siyaseti ve alınan öbür önlemlerin katkısıyla enflasyonun geçtiğimiz Ekim ayından bu yana gerilemekte olduğunu gözlemliyoruz. Ayrıyeten son periyotta enflasyonun düzey ve oynaklığındaki düşüşle birlikte enflasyon beklentilerinin gerilediğini görmekteyiz. Gerek enflasyon dinamiklerinde gerekse fiyatlama davranışlarında bir güzelleşmenin başladığı görülmektedir. 2019 yılında maliyet baskılarının azalması ve iç talep şartlarındaki zayıflamanın tesirleriyle dezenflasyon sürecinin devam etmesini bekliyoruz.
Bütün bu gelişmeler para siyasetinde hareket için bir hareket alanı oluştuğuna işaret ediyor. Bu çerçevede Para Siyaseti Şurası açıklanan bütün dataları tahlil ederek, ortak akıl ve istişare çerçevesinde uygun kararı verecektir. Elbette enflasyondaki olumlu eğilimin devamını sağlamak için para siyasetinin temkinli bir duruş sergilemeye devam etmesi ehemmiyet taşıyor, fakat burada sıkılık derecesini nominal değil gerçek faizler üzerinden tanımlamak daha gerçek olur. Enflasyon görünümünü etkileyen bütün faktörleri yakından izleyerek, gerek beklentiler gerekse kendi projeksiyonlarımızı dikkate alan makul bir gerçek getirinin korunduğu bir çerçeveyi temel alacağımızı söz edebilirim.
Son periyotta gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti duruşlarında genişleyici istikamette beklentiler ön plana çıkmakta. Kelam konusu gelişmelerin Türkiye üzere gelişmekte olan ülke ekonomilerine tesirlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Yakın periyotta global iktisadi faaliyetin ve dış ticaret eğiliminin kıymetli ölçüde zayıflaması ve gelişmiş ülke ekonomilerinde enflasyona dair aşağı taraflı risklerin belirginleşmesiyle başta Fed ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının genişleyici para siyaseti adımları atacaklarına ait beklentilerin güçlendiğini görüyoruz. Global para siyasetlerinde gevşeme tarafında atılacak adımlara ait beklentiler bilhassa gelişmekte olan ülke (GOÜ) finansal varlıklarına yönelik talebi ve risk iştahını destekliyor. Bununla birlikte, korumacılık tedbirleri ve öbür global belirsizliklere dair gelişmeleri yakından takip ediyoruz.
Yurt içi makroekonomik görünüm açısından bakıldığında bilhassa büyüme ve ödemeler istikrarına ait değerlendirmeleriniz nelerdir?
Son periyotta açıklanan datalar iktisadi faaliyette toparlanma eğiliminin sürdüğüne işaret ediyor. Toparlanma eğiliminde özel tüketim ve kamu harcamalarının yanı sıra net ihracatın da değerli bir katkı sağladığını görmekteyiz. Global büyüme görünümündeki zayıflamaya karşın gerek mal ticareti gerekse turizm ve nakliyat hizmetleri artış eğilimini korumakta. Türkiye’nin dünya ihracat pazarındaki hissesinin 2013 yılından beri artış eğiliminde olması rekabet gücümüzde bir güzelleşme olduğunu gösteriyor. Kelam konusu gelişmelerin tesiriyle cari istikrarda de süratli bir düzgünleşme görmekteyiz. Yılsonunda cari istikrarın sıfıra yakın gerçekleşmesini bekliyoruz.
Son periyotta rezerv yeterliliği konusu gündemde yer alıyor. Rezervleri artırma planlarınız var mı?
Yakın devirde gerek cari açığın kapanması gerekse kısa vadeli borçluluğun azalma eğilimine girmesi rezerv yeterliliği göstergelerinde bir ölçü düzgünleşme sağladı. Bununla birlikte, uygun şartların oluşması kaydıyla dışsal şoklara karşı bir sigorta niteliğinde olan memleketler arası rezervleri artırma tarafındaki niyetimizi koruyoruz. Mevcut durumda esasen reeskont kredileri aracılığıyla rezerv biriktirme imkanımız var. Öte yandan güç ithalatçısı kamu kuruluşlarına yapılan döviz satışları ise rezervleri azaltıcı tesir yapmakta. Önümüzdeki devirde global konjonktür ve sermaye akımlarının seyrine bağlı olarak, rezervlerimizi güçlendirmek emeliyle mevcut araçlarımızda revizyona gidebiliriz.
8 Temmuz tarihinde TBMM’ye gönderilen yeni torba yasa teklifinde yer alan Merkez Bankası ile ilgili konular hakkında yorumlarınız nelerdir?
İlgili yasa teklifinde, Merkez Bankası ile bağlı olarak mecburî karşılıklar, finansal kuruluşlardan yüksek frekanslı data temini ve ihtiyat akçesi olmak üzere üç temel başlıkta düzenlemeler öngörülmektedir. Zarurî karşılıklarla ilgili düzenlemeyle Merkez Bankasının bilanço içi ve bilanço dışı uygun görülen kalemleri de dikkate alacak formda mecburî karşılıklar kapsamında yetki alanı genişletilmektedir. Kelam konusu değişiklikle birlikte Merkez Bankasının para siyaseti araç seti genişleyecek ve finansal istikrara sağlayabileceği katkı artacaktır. Benzeri biçimde, yüksek frekanslı datalara erişim imkanı Merkez Bankasının bilgi setini güçlendirerek yeni periyotta benimseyeceği bilgi odaklı para siyaseti karar süreçlerini destekleyecektir. Son olarak, ihtiyat akçesiyle ilgili düzenleme aracılığıyla mevzuat altyapısı Türk Ticaret Kanunu ile uyumlaştırılmaktadır.
Fitch de not düşüşünde Merkez Bankası bağımsızlığına vurgu yaptı. Sizin bu husustaki görüşünüz nedir, paylaşabilir misiniz?
Bu kavram üzerinde kıymetlendirme yaparken gaye ve araç bağımsızlığını birbirinden ayırmak gerekir. Merkez Bankası bağımsızlığı ile kastedilen araç bağımsızlığıdır. Bu da Merkez Bankasının verilen misyonları yerine getirirken kullanacağı araçlar ve metodu kendi inisiyatifi ile belirlemesi manasına gelir. Araç bağımsızlığı konusu Merkez Bankası Kanunu çerçevesine net olarak tanımlanmıştır. Buna nazaran Merkez Bankasının kendine verilen vazifeleri yerine getirmek için para siyaseti araçlarını belirleme ve uygulama yetkisi bulunmaktadır. Bu çerçevede rastgele bir değişiklik kelam konusu değildir.
Basın ile tanışma toplantısı demiştiniz, ne vakit planlıyorsunuz?
CEVAP: Vazifeye gelir gelmez en çok yapmak istediğim bu buluşmaydı. Medyanın iletişimimizdeki rolünü çok önemsiyorum. Fakat, çok ağır bir tempo ile başladım. PPK toplantı tarihimiz yaklaşıyor, akabinde Enflasyon Raporumuz var. Bedelli basın mensuplarımızla bankamızda düzenleyeceğimiz Enflasyon Raporu basın toplantımızda buluşmayı planlıyoruz
Kaynak: AA
