Zonguldak BEÜ Rektör Yardımcısı ve Geomatik Mühendisi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, Düzce sarsıntısına ait, “Toplamda 19 ila 20 santimetre Düzce’nin doğusu ile batısı, birbirine nazaran bir tarafı kuzeye giderken başka tarafı güneye yanlışsız hareket etmiş. Bu bize şunu gösteriyor; bu fay, Kuzey Anadolu Fayı’ndan farklı, bağımsız bir fay zira Kuzey Anadolu Fayı’nın hareket karakteristiği sağa yatay hareket yapar” dedi.
Üniversitenin Mühendislik Fakültesi Uzay Teknolojileri ve Konumsal Tahlil Laboratuvarı üyeleri, 23 Kasım’da Gölyaka ilçesinde meydana gelen 5.9 büyüklüğündeki sarsıntının akabinde SAR uydu imgeleri aracılığıyla yüzeydeki hareketlenmeleri inceledi.
Değerlendirmeler sonucu toplamda 19 ila 20 santimetre, Düzce’nin doğusu ile batısının birbirine nazaran bir tarafı kuzeye giderken öteki tarafının güneye hakikat hareket ettiği belirlendi.
‘Önemli olan yapı ve yer ilgisi kurulmuş, mühendislik hizmeti almış binalarda yaşayabilmek’
Prof. Dr. Kutoğlu, gazetecilere, tahliller sonucunda manzara incelendiğinde yatayda ve düşeyde hareketlerin meydana geldiği, hasebiyle fayın hem yatay hem de düşey hareket yapan oblik fay tarifinde olduğunu söyledi.
Kutoğlu, şunları kaydetti:
“Görüntüye baktığınız takdirde Düzce merkezin bulunduğu doğu tarafında yaklaşık 4 ila 5 santimetre kadar, fayın batı tarafında 15 ila 16 santimetre boyutunda bir hareket olduğu ortaya çıkıyor yatayda. Hasebiyle toplamda 19 ila 20 santimetre Düzce’nin doğusu ile batısı birbirine nazaran bir tarafı kuzeye giderken başka tarafı güneye gerçek hareket etmiş. Bu bize şunu gösteriyor; bu fay, Kuzey Anadolu Fayı’ndan başka, bağımsız bir fay zira Kuzey Anadolu Fayı’nın hareket karakteristiği sağa yatay hareket yapar. Yapılan değerlendirmeler bu fayın yaklaşık 10 kilometre uzunluğunda sol yatay hareket yaptığını gösteriyor.”
Bu fayın yeni bir zelzele üretip üretmeyeceğinin merak konusu olduğuna işaret eden Kutoğlu, “Elde edilen bilgilere nazaran yaklaşık 10-11 kilometrelik bir fay. Bunun üretebileceği azamî sarsıntı 6 büyüklüğünde hesaplanır. Yaratacağı yüzeydeki hasar da yaklaşık 20 ila 22 santimetre civarındadır. Elimizdeki bulgular bu faydaki gücün büsbütün boşaldığını gösteriyor. Doğal bu fayın etrafında, bölgede öbür irili ufaklı faylar var. Münasebetiyle bu faylara bu sarsıntının kesinlikle bir tetiklemesi, etkilemesi olabilir. Hasebiyle bu kolda değil ancak öteki kollarda orta boyutta sarsıntılar ileriki devirlerde gücünü başka faylara aktarmış durumda” değerlendirmesini yaptı.
Kutoğlu, zelzelenin, Kuzey Anadolu Fayı’ndan farklı bir düzenekte meydana geldiğinden beklenen Marmara Depremi’ne direkt bir tesiri olmayacağını lisana getirerek, “Ama bu şu manaya gelmiyor – orada esasen birikmiş bir gerilim var – yalnızca kuzeydeki kollarda değil, güneydeki kollarda da ileriki vadede buralarda sarsıntı olmayacağı manasına gelmiyor. Bunun için tarih vermemiz mümkün değil. Lakin olasılıklar konuşulabiliyor. 2100 yılına kadar yüzde 80-90 düzeylerinde sarsıntının meydana gelmesi bekleniyor. Bunu şu anda mümkünlük olarak bahsediyoruz. Teknolojinin bizi getirdiği yer burası. Bu yarın da olabilir 5 sene sonra da olabilir lakin 2100 yılına kadar yüzde 90 olasılıkla olması bekleniyor” sözlerini kullandı.
Her zelzelenin akabinde Marmara Depremi’nin konuşulduğunu belirten Kutoğlu, yalnızca Marmara’ya odaklanmanın yanlışsız olmayacağını, herkesin durumun farkında olması gerektiğini vurguladı.
Kutoğlu, “Terk edin, gidin.” üzere korkutucu açıklamalar yapıldığına değinerek, “Esasında baktığınız vakit üzerinde yaşadığınız tabanı bildiğiniz ve ona uygun büyüklükte bir tasarlanmış binada yaşadığınız takdirde 7 büyüklüğündeki zelzele size ziyan vermeyecektir. Değerli olan yapı ve yer bağı kurulmuş, mühendislik hizmeti almış binalarda yaşayabilmek. Her gün bu kaygıyla yaşanmaz. Değerli olan yaşadığımız tabanı ve binayı bileceğiz” diye konuştu.
‘Sol yanal atımlı bir fay oluşumu tesiri görmüş bulunmaktayız’
Zonguldak (BEÜ) Geomatik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çağlar Bayık, SAR uydu imajlarını kullanarak yaptığı çalışmayla Düzce merkez ve Gölyaka kısımları ortasında kalan kısımlarda 2,5 ile 4 santimetreye kadar bir yükselme olduğunu belirledi.
Bayık, günümüzde zelzelenin tesirlerini süratli bir biçimde belirleyebilmenin kıymet kazandığını söyledi.
Çalışmasında uzaktan algılama tekniğinin değerli bir kesimi olan SAR uydu imajlarını kullanarak Düzce’deki sarsıntı hakkında yer değiştirmeleri belirlediklerini belirten Bayık, “Çalışmalara nazaran iki adet çerçeve kullandık. Bu çerçeveler sonucunda da yatay ve düşey hareketleri net olarak belirleyebildik. Mevcut belirlediğimiz kıymetler 7,5 santimetre ile 9 santimetre ortasında değişmektedir” dedi.
Bayık, etkilenen alanların Düzce merkez ve Gölyaka’ya gerçek olan kısımların muhakkak bir alanı kapsadığını lisana getirerek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Elde ettiğimiz bulgulara nazaran çıkan sonuçlar sol yanal atımlı bir fay özelliğine sahip olduğunu söyleyebiliriz. Genel olarak öteki çalışmalardan elde ettiğimiz sonuçlardan farklı bir sonuç olarak da genelde Kuzey Anadolu Fay Çizgisi’nin sağ atımlı yanal bir fay çizgisi olduğunu biliyoruz. Burada değişik bir biçimde sol yanal atımlı bir fay oluşumu tesiri görmüş bulunmaktayız. Burada 7,5 ve 9 santimetre dediğimiz olayda 7,5 santimetreye kadar bir çökme muhakkak alanlarda 9 santimetreye kadar da bir yükselme olarak söyleyebiliriz. Genel manada sayı vermemiz gerekirse bölgeye ilişkin Düzce merkez ve Gölyaka kısımları ortasında kalan kısımlarda 2,5 ile 4 santimetreye kadar bir yükselme olduğunu net halde söyleyebiliriz.”
