Prof. Dr. Yalçın Karatepe’nin Birgün gazetesindeki yazısından alıntı
Borsa İstanbul’da yatırım yapan var mı bilmiyorum. Şayet yoksa bahis direkt sizi ilgilendirmiyor üzere gelebilir ancak borsada son vakitlerde yaşananlara bakınca bence değerli. Aslında burada yaşananlar iktidarın uyguladığı siyasetlerin da bir yansıması. Buyurun anlatayım.
Para kazanmaya hepimizin muhtaçlığı var. Şayet fiyatlı çalışıyorsanız, esasen haliniz perişan. Fiyat artışlarının ne kadar hudutlu olduğunu gördük. Bu hafta Meclis’te kabul edilen düzenlemeyle birlikte emekli ve kamu çalışanlarının aylıklarında yapılan artış oranı da katılaşmış oldu: Yüzde 30. Bunun ne kadar yetersiz olduğunu son yazılarımda detaylı olarak anlattığım için bugün o mevzuya girmeyeceğim.
Peki, bir ölçü paranız varsa bunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Bankada mevduatta tutsanız alacağınız faiz enflasyonun dörtte biri düzeyinde, kaybediyorsunuz. Döviz alsanız, iktidar onu baskılıyor ve seçimlere kadar da baskılayacak. Bunun yolunu da buldular: Körfez’den döviz getir, Rusya’ya doğalgaz parasını ödeme vs. Dövizde durum bu olunca KKM’ler de manasını yitirdi, hatta getirisi mevduat faizinin altında kalmaya başladı.
Kripto para işinden oldukça ziyan yazdınız. Orada para kazanmak hayaliniz de buharlaştı. Konut alacak kadar birikiminiz aslında yok. Ne kaldı geriye? Evet, gerçek bildiniz Borsa! Zati iktisat idaresi de buna işaret etmiyor muydu? Borsa şöyle uçuyor, bu türlü yükseliyor filan. Bunları duyan, borsadaki ”yükselişi” gören, bu “fırsatı” pahalandırmak isteyen yalnızca siz değilsiniz elbette. Çok sayıda insan da bundan yararlanmak üzere borsaya yönelmiş. Bunu bilgilere bakarak net bir biçimde görebiliyoruz.
Eylül ayında 2 milyon 700 bin civarında olan yatırımcısı sayısı ocak ayı başına kadar bir milyon kişi artarak 3 milyon 700 bini geçmiş.
Peki, bu bir milyon kişi ne kadar parayla borsaya girmişler? 100 lira ile bin lira ortasında portföy büyüklüğü olanların sayısı bu periyotta 141 bin kişi artmış. Bunun bir kısmı daha evvel portföy bedeli 100 liranın altında olanların bir ölçü pay daha alarak portföylerini 100 lira ile bin lira aralığına çıkarmış olanlar olabilir. Fakat durum her ne olursa olsun, insanların birkaç yüz lirayı bile çoğaltmak zorunda olduklarını düşündükleri bir vakit diliminde olduğumuz gerçeğini değiştirmiyor.
Bin ile beş bin lira ortasında portföy büyüklüğü olanların sayısındaki artış ise 227 bin kişi. Neredeyse bir iki haftalık market alışverişinde muhtaçlık duyacakları parayı nasıl büyütebilirim tasasına düşmüş çeyrek milyon beşerden bahsediyoruz.
Daha geniş bir aralıkta datalara bakınca görüyoruz ki gelenlerin yarıdan fazlası (540 bin kişi) 100 lira ile 20 bin lira ortasında fiyatlar girmişler. Bunların 367 bininin yatırım meblağının bin liranın altında olduğunu not etmek isterim.
Bu kadar küçük tasarrufları olanların uzun vadeli yatırımcı olduklarını düşünmek çok optimist bir varsayım olur sanırım. Büyük olasılıkla yatırımlarının bir kısmını, görece kısa müddette nakde dönüştürüp muhtaçlıklarını karşılamak için kullanıyorlar.
Şimdi gelelim borsada olanlara. 2022’nin son üç ayında süratle yükselen borsa yeni yıl ile birlikte süratle bedel kaybetmeye başladı. Kimi günler kayıplar yüzde 10’a yaklaşırken, akabinde gelen artışlar cılız kalınca, taraf yine aşağıya çevriliyor. Bilin bakalım borsanın bu hareketinden en fazla kim ziyan ediyordu? Payları alıp bir kenara koyanlar mı yoksa 3-5 yüz lirasını değerlendirmeye çalışanlar mı? Karşılığı siz de kestirim ediyorsunuz. Diyebilirsiniz ki bu bireylerin kaybettikleri birkaç yüz lira, çok da kaygı etmeyin. Lakin esasen artırmaya çalıştıkları meblağın da o kadar olduğunu düşünürsek, aslında kaybettiklerinin ne kadar değerli olduğunu rahatlıkla görebiliriz. Unutmayın. Para az olunca marjinal yararı da yüksek olur. Münasebetiyle her kaybın bu bireylerin refahında yol açtığı azalma değerlidir.
Bu yazıyı tamamlamak üzereyken Merkez Bankası’nın menkul değer bilgileri açıklandı. Geçen hafta yabancılar borsadan 352 milyon dolarlık çıkış daha yapmışlar. Zati sistemli olarak çıkıyorlardı. Bu trendin devam ettiği bir defa daha teyit edilmiş oldu. Artık küçük yatırımcılar “yerli ve ulusal oyuncular” ile baş başa kaldı. Büyüklerin paraları ve vakitleri var küçüklerin ise ikisi de yok.
Fazla param yok lakin illa bir “kâğıt” alayım diyorsanız, tuvalet kâğıtlarını da düşünün derim. Birkaç yüz lira ile alabileceğiniz ve fiyatı daima yükselen kâğıtların başında geliyor. Esasen üç beş yüz lira ile pay senedi alsanız bile oradan elde edeceğiniz para ile tuvalet kâğıdı alma imkânı bile bulamayacaksınız. Bilginiz için: YTD!(Yatırım Tavsiyesi Değildir.)
Demem o ki sizin probleminiz yalnızca küçük tasarruflarınızı kıymetlendirecek yer bulamamanız değil, sizin meseleniz kâfi ölçüde gelir elde edemediğiniz için çaresizce arayışlara girmek zorunda kalmanız. Asıl değişmesi gereken de budur.
Çabanız, insanca yaşayabilecek bir gelir elde etmenizi engelleyen sonuçların ortaya çıkmasına sebep olan anlayışın değiştirilmesine yönelik olmalıdır.
