Nil Göksu Urgancıoğlu yazdı
Dünyaca ünlü iktisat mecmuası Forbes, her yıl gezegenimizin elinde en çok para tutan isimlerinin listesini yayımlıyor. İş dünyasının dört gözle beklediği o liste, en zenginlerin isimleri, şirketleri ve servetlerini sıralıyor. Lakin bu liste buzdağının yalnızca görünen kısmı. O listeye girebilmek için hangi yollardan geçtiler, muvaffakiyetlerinin sırrı neydi ve tepeye giden yol hangi basamakla başladı… Tüm bu soruların cevaplarını, listenin birinci 5’in deki isimler için araştırdık.
BERNARD ARNAULT:
Louis Vuitton ve Sephora üzere markaları bünyesinde barındıran Fransız holding LVMH’nin İdare Konseyi Lideri Arnault, bu yıl Nisan ayında yayımlanan listenin en güçlü insanı olarak ön plana çıktı. Liste için en şaşırtan olan isim de, tekrar kendisiydi. Zira ne uzaya roket gönderen Elon Musk ne de dijital ticaretin doruğunun değişmeyen ismi Jeff Bezos, lüks tüketim eserleri üreten bir ismi geçememişti.
74 yaşındaki Fransız iş beşerinin servetinin toplam bedeli 2022’de 158 milyar dolarken bu yıl 211 milyar dolar olarak açıklandı. Arnault böylece Elon Musk’ı geride bırakarak birinci sıraya yükseldi. Böylelikle listede birinci kere bir Fransa vatandaşı birinci sırada yer aldı. Pekala kıssası neydi?
1949’da Fransa’nın kuzeyindeki Roubaix’de doğan Arnault, seçkin bir mühendislik okulu olan ‘École Polytechnique’den mezun oldu.
Aile şirketi Ferret Savinel’de çalıştı ve 1981’de ABD’ye taşınmadan evvel mülk geliştirme işlerine bakıyordu. Yani aile şirketinde, en alttan en zirveye, iş hayatının her adınımı öğrenerek tecrübe kazandı.
1984’te Arnault, Fransa’ya döndü ve Christian Dior’un sahibi olduğu ve iflas etmiş dokuma kümesi Boussac Saint-Freres’i devraldı. Daha sonra şirketin başka işletmelerinin birçoklarından ayrıldı ve buradan edindiği parayı, iki ana şirketi Louis Vuitton ve Moet Hennessy’nin birleştiği LVMH’de denetim payı satın almak için kullandı.
Arnault, onlarca yıl LVMH’yi dünya çapında 5 bin 500’den fazla mağaza aracılığıyla şampanya, şarap, içki, moda, deri eserler, saat, mücevher, otel konaklamaları, parfüm ve kozmetik eserleri satan lüks bir deve dönüştürdü.
Arnault’un iki evlilikten beş çocuğu var. Hepsi şu an LVMH firmasında yahut markalarından birinde çalışıyor. Arnault’nun ikinci çocuğu Antoine kısa mühlet evvel holding şirketi Christian Dior SE’de üst seviye bir duruma geldi.
73 yaşındaki Arnault, uzun müddettir dünyanın en güçlü insanlarından biri. Buna karşın kendisi nadiren kamusal alanda görünmekte. Arnault toplumsal medyada da faal değil.
ELON MUSK:
Forbes’a nazaran geçtiğimiz yılın en zengini Elon Musk bu yıl “yoksullaştı”. Musk, geçtiğimiz yıl 219 milyar dolar olan servetinin bir kısmını kaybederek bu yıl 180 milyar dolarlık net servetiyle listenin ikinci sırasında yer buldu. Geçen yıl Twitter’ı yüksek fiyata satın almasıyla sahip olduğu Tesla şirketinin paylarının düşmesi, bunun en büyük nedeni. Gündemden düşmeyen Musk, listenin tahminen de en sıra dışı ismi ve haliyle dikkat çeken bir hayat kıssası var.
1971 yılında Güney Afrika’nın başşehri Pretorya’da doğdu. Bir model ve diyetisyen olan Kanadalı annesi Maye ve Güney Afrika doğumlu elektromekanik mühendisi, pilot ve denizci olan Errol’ın birinci çocuklarıydı. Ebeveynlerinin boşanması sonrası güç bir çocukluk geçirdi. Onu tanıyanlar Musk’ı son derece içine kapanık bir çocuk olarak tanımlıyor. Yaşıtlarına kıyasla çok fazla kitap okuyan Musk, 9 yaşında Britannica ansiklopedisini okuyup bitirdi, ayrıyeten yazılıma merak saldı.
12 yaşında yazılım merakı birinci önemli meyvesini verdi. Daha sonradan “Basit bir oyundu lakin Flappy Bird’den daha iyiydi” dediği Blaster isimli oyun Elon Musk’ın kendi başına birinci parasını kazanmasını da sağladı. 1984 yılında PC and Office Technology isimli bir mecmua oyunun kodlarını yayınlamak için Musk’a yaklaşık 500 Amerikan doları ödeme yaptı.
24 yaşına geldiğinde fizik alanında doktora yapmak üzere Stanford Üniversiesi’ne kayıt oldu. Teşebbüsçü ruhu nedeniyle doktora macerası yalnızca 2 gün sürdü ve okulu bırakarak kardeşi Kimbal ile birlikte 1995 yılında 28.000 dolar sermaye ile Zip2 isimli birinci web yazılım firmasını kurdu.
1999 yılında Zip2 büyümüş ve büyük firmaların radarına girmeye başladı ve 4 yılın sonunda Compaq yaklaşık 300 milyon dolarlık bir mutabakat ile Zip2’yu satın aldı. Elon Musk ise yüzde 7’sine sahip olduğu Zip2’nun satışından sonra 22 milyon dolar kazandı.
Musk daha sonra PayPal’i kurdu. PayPal 2002 yılında eBay tarafından 1,5 milyar dolarlık bir muahede karşılığında satın alındığında Musk’ın yüzde 11,7’lik PayPal payı ona 165 milyon dolar kazandırdı.
PayPal satışından elde ettiği 165 milyon dolar da bugün Elon Musk’ın uğraştığı tüm sıra dışı teşebbüslerinin en kıymetli kaynağı oldu. Bugün 20 milyar dolar üzerindeki serveti ile hala sıra dışı şeyler yapmaya devam ediyor. Zip2 günlerinden beri kardeşi Kimbal da birlikte. Kimbal hali hazırda Tesla ve SpaceX’in idare konseyinde bulunuyor lakin başka yandanda restoran dalında faaliyet gösteriyor. Elon Musk’ın kızkardeşi Tosca ise sinema bölümünde yapımcılık ve direktörlükle uğraşıyor.
JEFF BEZOS:
114 milyar dolar ile dünyanın en güçlü üçüncü şahsı olan Amazon’un kurucusu Jeff Bezos.
Amazon, ya da tam ismiyle Amazon.com, o vakitler Wall Street’te bir hür yatırım fonu yöneticisi olarak çalışan Bezos tarafından 1994’te kuruldu. Bezos, ilham için sözlükte gezinirken ‘Amazon’ sözüne denk geldi ve bilhassa de, tıpkı Amazon ırmağının dünyanın en büyük ırmaklarından biri olması üzere, online mağazasının dünyanın en büyüğü olacağını öngördüğü için bu ismin şirketine tam uyduğunu düşündü. Amazon’un ‘her şey mağazası’ olarak isimlendirilmesinin temel sebebi de buydu. Böylelikle Amazon, 1 Kasım 1994’te tescil edilmiş oldu. İsim sıkıntısını hallettikten sonra Bezos, satacak eser arayışına girdi.
Biraz araştırmadan sonra kaynak sağlaması, paketlemesi ve dağıtması nispeten kolay olan kitapta karar kıldı. Amazon’u farklı kılan daha fazla kolaylık vaat etmesiydi. En başından beri online siparişleri dünyanın rastgele bir yerindeki müşterisinin adresine direkt teslim etme iş modeli üzerine kurulmuştu. Bezos kitaptan daha fazla eser satması gerektiğini biliyordu. Şirket 1998’de müzik ve bilgisayar oyunları da satmaya başladı. Bir yanda da İngiltere ve Almanya’daki online kitapçıları da satın alan Amazon, hizmetlerini memleketler arası boyutlara taşımış oldu. Milenyum çağının gelişiyle birlikte artık Amazon; tüketici elektroniği, görüntü oyunları, yazılım, mesken geliştirme eserleri, oyuncaklar ve oyunların da ortasında bulunduğu birçok eser satmaya başladı ve güzelce büyüdü.
Amazon’un 2001’in birinci çeyreğine kadar kâr elde etmemiş olduğu gerçeği de pek yardımcı olmasa da Bezos hiçbir vakit inancını kaybetmedi ve karşı çıkanları da işin potansiyelini göremeyen beşerler olarak nitelendirerek ciddiye almadı. Bezos her vakit, başarılı bir online perakendeci olmak için Amazon’un süratlice büyümesi gerektiğini savundu, o denli de oldu.
Son yıllarda Amazon, Apple’ın akabinde tarihteki ikinci 1 trilyon dolarlık piyasa kıymeti olan şirket olma muvaffakiyetini elde etti. New York’taki ikinci genel merkezini kurma planını açıklayan fakat gelen siyasi baskının akabinde bu planı iptal etmesinden sonra ise Amazon, 2020’de rekor bir büyüme gördü. 2020 yılında pandemiyle bir arada beşerler meskenlerine kapanmak zorunda kalınca, Amazon ve gibisi online perakendeci şirketler servetlerine servet kattı.
LARRY ELLİSON:
Yazılım devi Oracle’ın kurucu ortağı Larry Ellison 107 milyar dolarlık servetiyle 4. sırada. Doruğa yükselen hikayesiyse, aslında trajik bir çocukluktan geçiyor.
Ellison, annesini 48 yaşına kadar tanımadı ve kendisini daha küçücük bir bebekken evlat edinen Chicagolu bir çiftin elinde büyüdü.
Bilişim dünyasına Amerikan İstihbarat Servisi’ne (CIA) veritabanı programı tasarlayarak giren Ellison, son 10 yıl içinde dünyanın en fazla para kazanan şirket CEO’su oldu. 1977’de kurduğu bilişim şirketi Oracle’ı son olarak 2009’da krizde darbe almış rakibi Sun Microsystems’i de satın alarak güzelce büyüten 56 yaşındaki Ellison, 2000’den bu yana tam 1.84 milyar dolar kazandı.
Hırslı yapısıyla tanınan Ellison, şirket pay pahasının de 10 yıl içinde 3’e katlanmasını sağladı. Böylelikle Oracle, bilişim dalının son yıllardaki en tanınan ismi olan Apple’ın paylarından bile 12 kat daha fazla paha kazanmış oldu.
Ellison muvaffakiyet basamaklarını süratle tırmandı lakin tüm gayretlerine karşın anne ve babasının kim olduğunu asla öğrenemedi.
WARREN BUFFETT:
Yatırım efsanesi Warren Buffett 106 milyar dolar ile listede 5. sırada yer alıyor. 1930 doğumlu Buffett, 20. yüzyılın en başarılı yatırımcılarından biri olarak kabul ediliyor.
Para konusunda inanılmaz yetenekli olan Buffett, daha altı yaşındayken büyükbabasının bakkal dükkanından satın aldığı 6’lı Coca-Cola şişelerinin, adedini 5 cent karla satarak, para kazanmaya başladı.
11 yaşındayken yüksek finans dünyasına adım attı ve babasının yanında çalışmaya başladı. Birinci satın aldığı payları, bedel kazandıklarında sattı. Lakin yalnızca birkaç sene sonra bu payların tavan yaptığını görünce; âlâ şirketlere, uzun periyotlu yatırım yapmak gerektiğinin kıymetini öğrendi.
1947’de liseden mezun olduğunda üniversiteye gitmeyi hiç düşünmeyen Buffett, babasının ısrarıyla Pennsylvania Üniversitesi’ne bağlı Wharton Business School’da 2 yıl geçirdi. Babasının 1948’deki kongre seçimlerini kaybetmesiyle Omaha’ya döndü ve University of Nebraska-Lincoln’e transfer oldu. Sıkı bir çalışmayla buradan 3 yıl içinde mezun olmayı başardı.
Harvard Business School’a başvurmaya ikna edilmesine karşın, çok genç olduğu için kabul edilmedi. Bunu önemsemeyerek Columbia Business School’a girdi ve ünlü risk analisti Benjamin Graham’ın profesörlüğünde çalışarak, 1951 yılında yüksek lisans derecesini aldı.
Borsa simsarı olarak çalıştı ve tıpkı vakitte da konuşma kursları alıp, Nebraska Üniversitesi’nde “yatırım ilkeleri” bahisli gece dersleri vermeye başladı.
1954’de Graham, şirketinde kendisine bir iş teklif etti. Burada 2 yıl çalıştıktan sonra Graham’ın emekliye ayrılmasıyla yine Omaha’ya döndü ve 1956’da birinci yatırım paydaşlığı olan Buffett Associates, Ltd’yi kurdu. 1962’de Berkshire Hathaway dahilinde Buffett Partnership’in temelini attı. Başlarda dokumacılık dalındaki düşüş yüzünden makus bir fikirmiş üzere görünmesine karşın Berkshire Hathaway, hala dünyanın en büyük holding kuruluşlarından biridir.
Patronlardunyasi.com
