Nüfusa paralel artan atıkların değerli bir kısmını plastikler, plastiklerin büyük kısmını da tek kullanımlık materyaller oluşturuyor. Plastik atıklar, karasal ve sucul ekosistemleri değerli ölçüde etkileyerek canlıların devamlılığını bozabilirken karasal ve denizel ortamlarda dağılmış plastik atıkların daha küçük parçacık formu olan nano ve mikroplastikler insan bedenine beslenme yoluyla yahut havadan teneffüs yoluyla girip çeşitli sıhhat sıkıntılarına neden olabiliyor.
TÜBİTAK (118Y515) projesi kapsamında toz şeker, pudra şekeri ve küp şekerdeki mikroplastik varlığını araştıran Yurtsever, Türkiye’de bir birinci olarak nitelendirdiği çalışması kapsamında 13 farklı markaya ilişkin toz şeker, 3 markaya ilişkin küp şeker ve 3 markaya ilişkin pudra şekeri incelediğini belirtti.
AA muhabirine, çalışmasının ayrıntılarını anlatan Yurtsever, mikroplastikleri incelerken Nil Red boyama tekniği kullandığını, bu teknikle parçacıkları boyayarak plastik olan parçacıkların besbelli halde ışıldama yaparak görünmesini sağladığını aktardı.
Araştırmasında 5 milimetreyle 1 mikrometre ortasındaki plastik parçacıklarını incelediğini aktaran Yurtsever, sonuçlar hakkında şu bilgileri paylaştı:
“İncelediğimiz tüm şekerlerin 100 gramında ortalama 20 bin civarı mikroplastik tespit ettik. Burada aslında şöyle de bir durum var; toz şekerler ve pudra şekerleri plastik ambalajlarda satılıyor ancak küp şekerler karton kutularda satılıyor. Buna karşın küp şekerlerdeki mikroplastik varlığı hiç de başkalarından aşağı kalır üzere değildi. Bir küp şekerde yaklaşık 550 adet mikroplastik tespit ettik.”
MİKROPLASTİK KAYNAKLARI
Yurtsever, incelediği şekerlerdeki mikroplastik kaynaklarını dört kümeyle sonlandırdığı, tespit ettiği mikroplastiklerin; kirlenmiş toprakta yetişen bitkiden yani pancardan, ambalajdan, üretim süreçlerinden ve havadan kaynaklı olabileceğini tabir etti.
Yurtsever şöyle devam etti:
“Şeker ambalajlarından kaynaklı mikroplastik kirliliği olabilir lakin üretim süreçlerinin de hayli kıymetli olduğunu düşünüyorum. Üretim evresinde bir plastik karışımı olabilir, proseslerden, kesmeden ya da öteki ekipmanlarla yapılan süreçlerden mikroplastik karışmış olabilir. Bunların dışında ülkemizdeki şekerler, şeker pancarından üretiliyor ve şeker pancarı depo esaslı bitkiler kümesinde. Depo esaslı bitkilerin topraktaki yalnızca mikroplastiği değil, başka toksik olabilecek hususları de bünyesine alabildiğini biliyoruz. Hatta toprakta arsenik varsa bu hususun, mikroplastikleri, bitkinin köküne daha kolay ulaştırabildiğini tespit eden çalışmalar var.”
“FARKLI RENKLERDE MİKROPLASTİK PARÇACIKLARINA RASTLADIK”
Yurtsever, ambalaj kaynaklı mikroplastik tespitleri hakkında, “İncelediğimiz şekerlerde, şekerin konulduğu poşetler beyaz ya da şeffaftı. Bu poşetlerden geçse geçse beyaz ya da şeffaf mikro plastikler geçebilirdi fakat o şekerlerin içerisinde mavi, siyah, kırmızı, pembe, sarı, yeşil, akla gelebilecek neredeyse her renkte plastik parçacıklar, lifler de vardı. Poşetten geçecek olsaydı sinema ya da parçacık formunda daha fazla rastlamamız gerekirdi fakat direkt dokumacılık liflerine işaret eden farklı renklerde mikroplastik parçacıklarına da rastladık.” değerlendirmesini yaptı.
Özellikle tek kullanımlık plastik ve plastik katkılı eserlerin bâtın mikroplastik kaynakları olduğunun altını çizen Yurtsever, karton sanılan lakin plastik katkı içeren bir bardakta içilen şekerli poşet çayla milyonları bulan sayıda mikroplastik ve nanoplastik yutulabileceği uyarısı yaptı.
Yurtsever, “Yapılan bir çalışmada her bir karton bardaktan en az 25 bin mikroplastik suya geçebilir deniyor. Bu bahsettiğim mikron altı boyutta yani nano mertebede milyonlarca plastik parçacığının o suya geçtiğini gösteren bir çalışma. Şekeri de incelediğimizde tek bir küp şekerin işte ortalama 2,7 gram olduğunu düşününce bir küp şeker yaklaşık 550 adet mikroplastik içeriyor. Yani bir karton bardakta poşet çayı ve şeker atarak içtiğimizde nano ve mikroplastik kirliliği milyonları bulabilir.” diye konuştu.
“HAYATIMIZDAN ŞEKERİ ÇIKARAMAYIZ ANCAK PLASTİKLERİ ÇIKARMANIN VAKTİ GELDİ”
Plastik üretiminin 1950’lerde yılda 2 milyon tonken, 2020 yılında 200 kat artarak 400 milyon tona yükseldiğine dikkati çeken Yurtsever, “Plastiğin besinlerde bulunması, toprağa, havaya, suya dağılmış olması ve bunun birikerek, artarak devam etmesi gelecek için büyük tehlike. Hayatımızdan şekeri çıkaramayız fakat plastikleri çıkarmanın vakti geldi diye düşünüyorum.” dedi.
Plastiklerin hem insan hem de hayvan sıhhati üzerine tesirlerinin çalışmalarla kanıtlanmaya başladığını vurgulayan Yurtsever, “Obeziteyle münasebetini bildiren çalışmalar var. Mesela su kuşları plastikleri yuttuğunda bu, fibrozise yani plastikoz diye isimlendirilen bir hastalığa sebep oluyor. Etrafımıza baktığımızda tüm canlılarda önemli bir sorun yaşanabildiğini görüyoruz.” tabirlerini kullandı.
Yurtsever, plastik üretimi ve tüketimini sonlandırabilmek için tabiatta çözünebilen alternatif eserlerin ekonomik fiyatlarla tüketiciye sunulması gerektiğini kelamlarına ekledi.
Patronlardunyasi.com
