En sağlam yerler olması gereken kamu binalarının birinci evvel hasar görmesi sistemdeki vahim çarpıklığı yansıttı. Birebir müteahhidin 11 vilayette daha yurt, hastane inşa ettiğinin ortaya çıkması en büyük felaketten bile ders alınmadığını gösterdi.
İSTANBUL’U ETKİLEMEZ LAKİN HAZIRLIKTA RAHEVETE KAPILAMAYIZ
Karar gazetesinin haberine nazaran Düzce’de merkez üssü Gölyaka ilçesi olan 5.9 büyüklüğünde zelzele meydana geldi.
Kalp krizi geçiren Hikmet Çelebi (48) ile Sevim Çengel (63) hayatını kaybetti. 78 yaşındaki Hilmi Demetgül’ün cansız vücudu de meskeninde meyyit bulundu. Biri ağır 68 kişi yaralandı. İçişleri Bakanı, 8 bin konutta hasar tespit çalışması yapılacağını bildirdi.
1999’dan kalan bir fay kesiminin kırılmış olabileceğini belirten uzmanlar “İstanbul’u tetiklemez lakin zelzeleye yarın olacakmış üzere hazırlanmalıyız” dedi.
SİSTEM PROBLEMLİ DEVLET KENDİ YAPTIĞI BİNAYI DENETLEMİYOR
Düzce Valiliği, 1999’dan sonra kentteki yapı stokunun yüzde 80’inin yenilendiğini duyurdu. Az hasar ve kayıp, yeni yönetmeliğe nazaran yapılan inşaatlarda yol alındığını gösterdi. Lakin tek önemli hasar gören yapının Düzce Adliyesi olması dikkat çekti. Toplanma alanı olarak öngörülen ve insanların en çok bulunduğu cami, okul üzere yapıların her sarsıntıda hasar görmesi ‘Yaptığını denetlemeyen devlet düzeneği var’ dedirtti.
DÜZCE SABAHA KADAR AYAKTAYDI
Sabaha karşı 04.08’de yaşanan sarsıntının yüzeye yakın olması tesirini artırdı. İzmir’den İstanbul’a birçok vilayette hissedilen sarsıntının akabinde 116 artçı meydana geldi. Düzceliler geceyi dışarıda geçirdi. Düzce, Sakarya, Bolu ve Zonguldak Ereğli’de okullarda eğitime bir gün orta verildi.
11 VİLAYETTE YURTLAR, HASTANELER BU BİNAYI YAPAN MÜTEAHHİDİN ELİNDEN ÇIKTI!
İlk sarsıntıda hasar gören Düzce Adliyesi’ni inşa eden şirketin 11 kentte daha çok sayıda kamu binası yaptığı, ihale aldığı ortaya çıktı.
Şirketin yaptığı binalar ortasında İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, Aksaray öğrenci yurdu bulunuyor. Bunlardan sekizi ise Ankara dahil çeşitli vilayetlerdeki devlet hastaneleri.
TATBİKATTA VAR GERÇEĞİNDE YOK
VATANDAŞLARA İHTAR BİLDİRİMİ GİTMEDİ:
Düzce’den iki hafta evvel 81 vilayet genelinde yapılan sarsıntı tatbikatı öncesi ‘Herkese bildirim gelecek, TV’den ikaz yapılacak’ denildi. Lakin çok sayıda şahsa ya hiç bildirim gitmedi ya da duyurulan vakit diliminden saatler sonra ileti ulaştı. AFAD Başkanı’nın “Cep telefonlarının ikaz bildirimi butonu açılmalıydı” tabiri de reaksiyon çekti. Tatbikatta bunlar yaşanırken evvelki geceki sarsıntının akabinde sistem tekrar çalışmadı. Vatandaşa yapması gerekenler iletilmedi.
Deprem kâbusu Düzce’de kendini 5.9 ile gösterdi. Marmara, Batı Karadeniz, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde hissedilen zelzelede üç kişi hayatını kaybetti, biri ağır olmak üzere 68 kişi yaralandı. Sarsıntıda 1999’da yıkılıp 2008’de tekrar yapılan Düzce Adliyesi’nin büyük hasar alması ise kamu binalarına yönelik alarm zillerini çaldırdı. Binayı inşa edin firmanın 11 vilayette daha adalet sarayı, okul, yurt, hastane yaptığının ortaya çıkması büyük riski ortaya koydu. Hayati kıymetteki yapılar birinci evvel hasar görmesi de asıl sorunun fotoğrafını çekti.
Beklenen büyük Marmara sarsıntısı Düzce Gölkaya merkezli olarak kendisini gösterdi. Saat 04.08’de İstanbul, Bolu, Sakarya, Ankara, Kocaeli, Kütahya, Bilecik, Bursa, Zonguldak, Bartın ve İzmir’e hissedilen sarsıntısı AFAD 5.9, Kandilli Rasathanesi de 6.0 olarak açıkladı. Büyük sarsıntı sonrası başta Düzce olmak üzere sallanan kentlerde vatandaşlar kendini sokağa ttı. Kalp krizi geçiren Hikmet Çelebi (48) ile Sevim Çengel (63) hayatını kaybetti. Hilmi Demetgül de (78) meskeninde meyyit bulundu. 1’i ağır 68 kişi yaralandı. Bölgede sarsıntı sonrası elektrikler kesildi. Düzce’de dehşete kapılan kimi vatandaşlar yüksekten atlama sonucu yaralandı. Birtakım binalarda çatlaklar oluştu. Polise binalardan kopan beton kesimlerinin park halindeki araçların üzerine düştüğü tarafında ihbarlar geldi. Zelzele nedeniyle araçlarına yakıt almak isteyenler, akaryakıt istasyonlarında yoğunluk oluşturdu. Zelzele sonrası Düzce, Sakarya, Bolu ve Zonguldak’ta eğitime 1 gün orta verildi.
5.9’DAN SONRA 110 ARTÇI
Tekirdağ’dan Ankara’ya kadar birçok vilayette hissedilen sarsıntının akabinde bölgede çok sayıda artçı sarsıntı yaşandı. AFAD, Düzce sarsıntısına ait ön kıymetlendirme raporunu resmi sitesinden yayımladı. Raporda bölgede büyüklükleri 4.3 ile 0.9 ortasında değişen 110 artçının yaşandığıbelirtildi. Raporda ayrıyeten 1900 yılından günümüze kadar bölgede en büyüğü 7.6 olmak üzere 313 adet zelzelenin meydana geldiği de belirtildi. Zelzelenin ‘sürpriz’ olduğunu söyleyen uzmanlar, artçı sarsıntıların 10 gün sürebileceğini tabir ettiler. Kandilli Rasathanesi de deprimin dirinliğinin 6.5 kilometre olduğunu duyurdu.
8 BİN KONUTTA HASAR TESPİTİ
5.9’luk zelzelenin akabinde Düzce’ye giderek incelemelerde bulunan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, artçıların süreceğini belirterek “Hasarlı binalarda durmamak lazım” dedi. Soylu “8 bin konutta bilhassa Gölyaka’da hasar tespit çalışması yapılacak. Gerekli takımlar gönderildi. Valiliğin uyumunda Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü’nün uyumunda gerekli taramalar yapılacak” tabirini kullandı.
2008’DE YAPILAN ADLİYE’DE BÜYÜK HASAR
1999’depreminen sonra yüzde 80’i yıkılıp yenilenen Düzce’de büyük yıkım yaşanmadı. Lakin en çok ziyan gören yapılardan biri 1999’da yıkılıp 2008’de yine yapılan Düzce Adliyesi oldu. Adliyenin çatısından beton modülleri koptu. Dış cephesindeki granit kaplamalar bloklar halinde yere düştü. 4 Kasım’da İzmir’de yaşanan 4.9’luk zelzelede de en büyük hasarı minaresi yıkılan bir cami görmüştü.
AYNI ŞİRKET 11 VİLAYETTE KAMU BİNASI YAPMIŞ
İlk zelzelede hasar gören Düzce Adliyesi’ni inşa eden Ankara merkezli Aras İnşaat isimli şirketin 11 kentte daha çok sayıda kamu binası inşa ettiği, ihale aldığı ortaya çıktı. Firmanın Düzce Adliyesi’nin yanı sıra, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi, Bakırköy Bayan Cezaevi, Aksaray 2 bin Kişilik Öğrenci Yurdu, Aksaray 400 Yataklı Devlet Hastanesi, Ankara Etimesgut 250 Yataklı Devlet Hastanesi, Ankara Hakimevi, Ankara Şaşmaz ve Sincan Açık Ceza İnfaz Kurumu, Ankara Sincan Adliye Sarayı, Denizli Adliyesi, Gazi Hastanesi, Erzincan Stadyumu, Gazi Üniversitesi Teknopark, Gümüşhane Hastanesi, Gaziantep Hastanesi, Gaziantep Adliyesi, Hatay Adalet Sarayı, Kahramanmaraş Adliyesi, Tekirdağ Adliyesi, Trabzon İsimli Tıp Kurumu’nu da yaptığı belirlendi.
İstanbul Riva’daki Hasan Doğan Ulusal Gruplar Kamp ve Eğitim Tesisleri’ni de yapan şirketin Ankara Sincan 480 Yataklı Devlet Hastanesi, Samsun 4 bin kişilik Öğrenci Yurdu, Yozgat Yerköy 100 Yataklı Devlet Hastanesi, Zonguldak 400 Yataklı Devlet Hastanesi projeleri de devam ediyor.
VATANDAŞA İHTAR BİLDİRİMİ GİTMEDİ
Düzce’den iki hafta evvel 81 vilayet genelinde yapılan zelzele tatbikatı öncesi ‘Herkese bildirim gelecek, TV’den ikaz yapılacak’ denildi. Fakat çok sayıda şahsa ya hiç bildirim gitmedi ya da duyurulan vakit diliminden saatler sonra gitti. AFAD Başkanı’nın “Cep telefonlarının ihtar bildirimi butonu açılmalıydı” tabiri de reaksiyon çekti. Tatbikatta bunlar yaşanırken dönü geceki zelzelenin akabinde sistem yeniden çalışmadı. Vatandaşa yapması gerekenler iletilmedi.
BÜYÜK ZELZELENİN ÖNCÜSÜ DEĞİL LAKİN HAZIRLIKLI OLMALIYIZ
Uzmanlar Düzce’deki, 5.9’u yorumladı. *Prof. Dr. Naci Görür: “Bu yörede gücün büyük ölçüde boşaldığını düşünüyorum. Fakat Bolu Dağı Tüneli ile Bolu güneyi ortasında, KAF’a bağlanan çizgi şimdi kırılmadığı için bu kesim riskli bölge olarak düşünülmelidir.” *Prof. Dr. Şerif Barış: “Sürpriz bir şey zira hiç beklemediğimiz bir yerdi. 5.9-6 büyüklüğü epey tabi sarsıcı. İki büyük zelzele sonrası bu türlü orta büyüklükte bir sarsıntı olması sahiden birinci sefer gördüğüm bir olay. Türkiye Alp-deprem neslinde, hasebiyle biz her vakit sarsıntı olacakmış üzere davranmak zorundayız ve hazır olmak zorundayız. Muhtemelen sığ depremlerdendi.”
*Prof. Dr. Şükrü Ersoy: “Artçılar en az bir hafta, 10 gün sürebilir. Buna hazır olmak gerekiyor. Hissetmek ve yıkım birebir şey değil. Bu zelzele gerçeğinden kurtulmamız manasını taşımıyor. Bu beklenen İstanbul sarsıntı öncüsü değil. Biz Marmara’da 7 büyüklüğünde bir zelzele bekliyoruz. Daha doğuda.” *Prof. Dr. Okan Tüysüz: “Bugün olan 5.9’luk sarsıntı, 17 Ağustos’ta kırılan fayın ucunda meydana gelen bir sarsıntı. Hayli sığ bir zelzele. Tabi sığ olması, zelzelenin yüzeyde şiddetli hissedilmesini sağlayan faktör. 6 yıkıcı bir sarsıntıdır. 17 Ağustos’taki zelzelenin en doğu ucunda kalan kısım kırılmış oldu.”
*Prof. Dr. Ziyadin Çakır: “İstanbul zelzelesini tetikleseydi sarsıntıdan sonra çabucak tesirlerdir. Yaşanan sarsıntı yeri uzak uzaklıkta. Karadeniz çıkışında kırılmayan bir modül vardı. Büyük bir olasılıkla bu hisse modülü kırıldı. Bu bölge zelzele açısından son derece berbat bir yer.”
GEREKLİ BİLİNCE HÂLÂ SAHİP DEĞİLİZ
Depremi kıymetlendiren Doç. Dr. Doğan Kalafat “8 kilometrelik uzunluğundaki bu fay kesimi ana sarsıntıda kırılmıştır. Gücü boşalmıştır. Bunun dışında orada daha büyük bir zelzele mümkünlüğü riski çok düşüktür” dedi ve tenkitlerde bulşundu: “Halen sarsıntı şuuru maalesef tam manasıyla oluşturulamadı. Hasebiyle vatandaşlarımız zelzele anı ve sonrasında panik halinde oluyor. İstanbul sarsıntısını takip ediyoruz. Bildiğiniz üzere Marmara’da iki sismik boşluk var. Sismik boşluğun hangisinin kırılacağına daha bilmiyoruz lakin Marmara Bölgesi’ndeki 7 vilayet ve ilçelerin tamamı bu sarsıntılardan etkilenecek. Marmara Bölgesi’nde yaşayan vatandaşlarımızın zelzele şuuru yüksek bir toplum haline gelebilmesi lazım.”
17 AĞUSTOS İLE TIPKI ŞİDDETİ YAŞADIK
Düzce sarsıntısı sonrası kabusu yaşayan vatandaşlar o anları anlattı. İlçe merkezinde akşam saatlerine kadar bekleyişini sürdüren vatandaşlardan Aylin Bostan, zelzele anında uyanık olduğunu, elektriklerin gittiğini ve sallandıklarını söyledi. Daha sonra ablalarını uyandırdığını anlatan Bostan, “Bayağı sallandı her yer, çok ağladım, krize girdim resmen hala heyecanlıyım, korkuyorum” dedi.
Birgül Bal da uyuduğu sırada zelzelenin meydana geldiğini, her şeyin bir anda olduğunu lisana getirdi. Nereye kaçacaklarını şaşırdıklarını tabir eden Bal “Evdeki her şeyi devirdi. Birinci sefer yaşadık, 1999 zelzelesinde çocuktuk, bilmiyoruz ancak bu çok şiddetliydi. Kaçamadık. Panikle dışarı attık kendimizi” diye konuştu. Sarsıntıya uykuda yakalanan Elif Balay ise “Bir gürültü koptu, sonra aşağıya indik, sarsıntı devam etti” sözünü kullandı.
Düzce’de meydana gelen zelzelenin akabinde canlı yayına bağlanan gazeteci Özel Çelik, sarsıntının boyutunu gözler önüne serdi Çelik “17 Ağustos ve Kasım sarsıntılarını yaşamış biri olarak şu anda yaşadığımız şiddet öteki sarsıntıları hiç aratmadı bize, birebir şiddeti yaşadık” dedi.
YÜZEYDEKİ TESİRİ 8 CİVARINDA
Düzce’ye ait değerlendirmelerde bulunan İTÜ Öğretim Üyesi Okan Tüysüz yüzeyde yaşanan şiddetin 8 civarında olduğunu söyledi. Tüysüz “Yüzeyde oluşan şiddet 8 civarında. Bu da yaklaşık 700 bin ton dinamit patlamasına muadil bir gücün bu sarsıntı vasıtasıyla boşaltıldığını gösteriyor. Hasebiyle epey kuvvetli bir zelzele. Geniş bir alan içerisinde duyuldu. Zelzele yüzeye yakın bir sarsıntı, 7 km ile 3 km ortasında derinlik kıymetleri bu da yüzeydeki hissedilmesinin değerli nedenlerinden. Bir öbür değerli neden de bölgenin son derece zayıf bir yer üzerine yerleşiyor olması” dedi.
